Sytuację wynikającą ze stosunku pracy reguluje art. 12 Ustawy, w myśl którego pracodawca (jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej) nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w tym zakresie, który wynika z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. W przypadku nieoznaczenia w umowie pól eksploatacji, do których pracodawcy przysługują autorskie prawa majątkowe, należy uwzględniać m. in. zakres działania pracodawcy. Aby utwór miał "charakter pracowniczy" i znajdowała zastosowanie regulacja przewidziana w art. 12, niezbędne jest, aby stworzenie utworu nastąpiło "w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy", tzn. stworzenie danego utworu należało do zakresu zadań (obowiązków) pracownika. Obowiązki takie mogą być sprecyzowane w samej umowie o pracę, w bezpośrednich poleceniach służbowych (wydanych w granicach obowiązków pracowniczych danego twórcy), w układach zbiorowych i normach wewnątrzzakładowych.

Art. 12 nie ma zastosowania do utworów stworzonych na zamówienie, na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia, a także do utworów stworzonych w ramach konkursu. We wszystkich tych przypadkach kwestia ewentualnych uprawnień zamawiającego do eksploatowania utworu oceniana jest w świetle przepisów rozdz. 5 Ustawy, które dla przejścia autorskich praw majątkowych, a nawet udzielenia licencji, jako warunek konieczny wymagają m. in. wyraźnego wymienienia w umowie pól eksploatacji, co eliminuje możliwość ustalenia prawa korzystania z utworu przez zamawiającego na podstawie dorozumianej woli stron. W takim przypadku autorskie prawa majątkowe mogą zostać przeniesione na inną osobę wskutek umowy (art. 41 Ustawy). Oznacza to, iż przy umowach cywilnoprawnych autorskie prawa majątkowe nie przysługują pracodawcy automatycznie i należy uzyskać wcześniejszą zgodę pracownika, by móc z nich skorzystać.

Urszula Młynarczyk
Radca prawny
Rachelski i Wspólnicy