Warto też pamiętać, że stalking ścigany jest na wniosek pokrzywdzonego. W Kodeksie uwzględniono również sytuację kiedy następstwem nękania jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie - wtedy zagrożenie karą to od 2 lat do 12 lat pozbawienia wolności. W takim przypadku nie jest możliwe warunkowe zawieszenie wykonania kary, gdyż sąd może zawiesić jej wykonanie jedynie wtedy, gdy nie przekracza ona jednego roku. Gdy skutkiem nękania jest samobójstwo, ściganie odbywa się z urzędu, a nie na wniosek. 

Czytaj: SN: Nękanie jest karalne, gdy wzbudza u pokrzywdzonej uzasadnione poczucie zagrożenia>>

Dzwonienie, wysyłanie wiadomości, przebijanie opon 

Stalking, czyli uporczywe nękanie, to przestępstwo wprowadzone do polskiego Kodeksu karnego w 2011 roku. Polega ono na wielokrotnym podejmowaniu różnych naprzykrzających się czynności, przykładowo: dzwonieniu, wysyłaniu wiadomości sms lub listów, nachodzeniu w domu, w miejscu pracy, śledzeniu, obserwowaniu, grożeniu, wyzywaniu, wyśmiewaniu, nachalnym zaczepianiu, uszkadzaniu mienia, np. przebiciu opon, rozpowszechnianiu nieprawdziwych lub przykrych informacji. 

Czytaj w LEX: Modyfikacja prawnokarnego modelu zwalczania przestępstwa stalkingu >

- Czynności te same w sobie mogą być legalne, ale ich powtarzalność, nieustępliwość działania sprawcy nabiera charakteru prześladowania i prowadzi do wzbudzenia u pokrzywdzonego lub osoby mu najbliższej poczucia zagrożenia, poniżenia, udręczenia lub istotnego naruszenia prywatności - akcentuje adwokat Łukasz Strzelecki prowadzący Kancelarię Adwokacką w Miechowie. Zwraca uwagę, że bez znaczenia dla oceny zrealizowania znamion przestępstwa jest to, czy sprawca kieruje się uczuciem nienawiści, zazdrości, miłości, chęcią dokuczenia, odzyskania długu, czy po prostu złośliwością lub chęcią zemsty.

- Ważne, by działanie sprawcy obiektywnie stało się dla pokrzywdzonego prawdziwym utrapieniem, wywoływało u niego dyskomfort, lęk, poczucie osaczenia - zaznacza.

Czytaj w LEX: Stalking a windykacja >

Czytać: Za wpisy z cudzego konta na Facebooku można trafić do więzienia>>

Fan też może nękać  

Jak zweryfikować, czy zachowania oskarżonego wyczerpują znamiona przestępstwa i wykraczają poza to co dopuszczalne? - Wbrew pozorom, w dobie rozwoju technologicznego w wypadku nękania nie jest łatwo rozgraniczyć zachowania dopuszczalne od zachowań niedozwolonych. Ścigamy sprawców dlatego, że chcemy chronić wolność i prawo do prywatności danej osoby. Niekiedy zatem okazanie komuś uczucia może zamienić się w czyn zabroniony – miłość od nienawiści dzieli czasem naprawdę niewiele. Jest taki film z Robertem De Niro „Fan” – polecam na wieczorny seans. Samo nękanie dotyczy tak naprawdę dwóch podobnych czynów zabronionych, a mianowicie przestępstwa uporczywego nękania zwanego stalkingiem, o którym mowa w art. 190a Kodeksu karnego, oraz złośliwego niepokojenia innej osoby, a zatem wykroczenia z art. 107 Kodeksu karnego - wskazuje z kolei dr Paweł Czarnecki, nauczyciel akademicki z Katedry Postępowania Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, społeczny kurator sądowy i mediator w sprawach karnych. 

Mimo zatem, że są to podobnie opisane czyny zabronione, to jednak ich konsekwencje są drastycznie różne, czego jednym z przykładów jest fakt, że wykroczenie jest zagrożone karą znacznie łagodniejszą, a ponadto sprawca wykroczenia nie będzie figurował w Krajowym Rejestrze Karnym. Do stalkingu i klasyków filmowych odwołuje się również dr Aleksandra Kluczewska, adwokat prowadząca Kancelarię Adwokacką w Krakowie i Olkuszu

- Nie mogę pominąć hitu z końca lat osiemdziesiątych z wybitną rolą Glenn Close pt. „Fatalne zauroczenie”. Dlaczego o nim wspominam? Film opowiada o krótkim i niezobowiązującym romansie między żonatym mężczyzną a kobietą, która nie może później pogodzić się z ich rozstaniem, a jej zauroczenie przeradza się w niebezpieczną obsesję. Na tym też polega stalking. Jest on formą przemocy emocjonalnej polegającej na prześladowaniu ofiary. Objawia się często poprzez uporczywe nękanie telefonami, kierowanie dużej ilości wiadomości (e-maili, smsów), wystawanie pod domem pokrzywdzonego lub jego miejscem pracy - tłumaczy mecenas. 

Czytaj omówienie orzeczenia w LEX:  Uporczywe dążenie do renegocjacji umowy może być uznane za stalking >

Słowo klucz "uporczywie"

Dr Paweł Czarnecki zwraca uwagę na jeszcze jedną kwestię.  Jak mówi, istotna jest i uporczywość i wzbudzanie u pokrzywdzonego poczucia zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotne naruszenie jej prywatność. Precyzuje, że wykroczenie złośliwego niepokojenia oparte na art. 107 Kodeksu wykroczeń podlega jedynie karze ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany.

Czytaj w LEX: Kilka uwag na temat znamienia "uporczywego nękania" na gruncie art. 190a k.k. >

- Stalking zatem to tak naprawdę zachowania bardziej dolegliwe dla pokrzywdzonego, wyrządzające mu istotną krzywdę. Konieczne jest zatem zbadanie: jaka była motywacja sprawcy? Jakie było nastawienie pokrzywdzonego do wskazanych działań? Co chciał osiągnąć sprawca? Jak na to zareagował pokrzywdzony? I tak dalej. Na pewno takich zachowań musi być wiele, Wydaje się zatem, że kluczowe jest ustalenie, czy zachowanie sprawcy przeszkadza danej osobie czy też nie. Decydują jak niemal zawsze okoliczności konkretnego przypadku - podkreśla Czarnecki.

Czytaj w LEX: Stalking w orzecznictwie sądów >

Stalkerowi lepiej nie odpowiadać, ale sms-y zachowywać 

- Musimy ustalić w postępowaniu dowodowym, czy zostały zrealizowane znamiona przedmiotowe przestępstwa stalkingu, a więc czy sprawca faktycznie uporczywie nękał swoją ofiarę (poprzez śledzenie jej, wysyłanie wielu wiadomości, telefonowanie, śledzenie, nachodzenie). To zazwyczaj nie jest trudne. Badamy billingi, w dobie rozwoju dzisiejszej technologii dysponujemy screenami wiadomości tekstowych, możemy również wykorzystywać dowody z zeznań świadków, którzy potwierdzą, że sprawca śledził i nachodził swoją ofiarę - wyszczególnia dr Kluczewska. Również i ona zaznacza, że kluczowe jest jakie nastawienie do tej sytuacji miał sam pokrzywdzony.

- Art. 190a par. 1 k.k. wyraźnie mówi o wzbudzeniu u osoby pokrzywdzonej „uzasadnionego okolicznościami poczucia zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnego naruszenia jej prywatności”. Będziemy badać więc, czy pokrzywdzony zgadzał się na taką formę i częstotliwość kontaktu, czy sam zachęcał do niej oskarżonego. Sama wielokrotnie doradzam klientom - pokrzywdzonym w sprawach o stalking, by nie reagowali na wiadomości od oskarżonego o stalking lub wręcz stanowczo oznajmiali, że nie życzą sobie z nim kontaktu. Pomocne w tym zakresie będą również wydruki korespondencji, zeznania świadków, czy też przesłuchanie samego pokrzywdzonego - podkreśla mec. Kluczewska.

Sprawdź w LEX: Jakie są obowiązki dyrektora szkoły, który powziął informację od nauczycielki, że jest dręczona przez innego pracownika szkoły? >

Co jest istotne przy wymiarze kary?

- Wymierzając karę, sąd bierze pod uwagę między innymi długość okresu nękania, ilość zachowań, których dopuścił się sprawca, jego motywację, rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, np. wywołanie u pokrzywdzonego rozstroju zdrowia psychicznego, a także zachowanie pokrzywdzonego, przykładowo czy odpisywał na niechciane sms-y - wskazuje mec. Strzelecki.

Czy w tego rodzaju sprawach możliwe jest szukanie koncyliacyjnych rozwiązań?

- Możliwe, choć z mojego doświadczenia mediatora wynika, że takie sprawy, jeśli już trafią do mediacji prowadzi się bardzo trudno. Osoby są często od wielu lat ze sobą skłócone, często między nimi jest głęboki konflikt czy urazy z przeszłości, zatem nie jest łatwo, aby wzajemnie się pojednać. Pamiętam jedną mediację, gdy faktycznie osoba została oskarżona o stalking, lecz nie miała złego zamiaru, lecz sprawca zakochał się w ofierze i nieudolnie okazywał swoje uczucie, więc w mediacji ostatecznie udało się przekonać pokrzywdzonego, aby ten wycofał wniosek o ściganie, co ostatecznie zakończyło się umorzeniem postępowania karnego. Ale to jednak incydentalny przypadek. Mając na względzie rozwój mediów społecznościowych jestem przekonany, że w sytuacji, gdy każdy z nas za pomocą kilku kroków jest w stanie zapewnić sobie większą lub mniejszą anonimowość w sieci, z każdym rokiem liczba przypadków nękania będzie wzrastać - podsumowuje dr Paweł Czarnecki.

Zobacz wzór dokumentu w LEX: Apelacja od wyroku skazującego za przestępstwo z art. 190a § 1 k.k.z zarzutem obrazy prawa materialnego - niewskazanie odległości w przypadku orzeczenia zakazu zbliżania się >