Zdaniem ekspertów Fundacji, konieczne jest także zapewnienie automatycznej i okresowej kontroli przez sąd potrzeby umieszczenia i przetrzymywania danej osoby w domu pomocy społecznej.
Fundacja przygotowała opinię do założeń ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Jak przypominają jej autorzy, w Ministerstwie Zdrowia trwają prace nad projektem założeń ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Głównym celem nowelizacji jest dostosowanie przepisów tych ustaw do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Konstytucyjnego.
Projektodawca zmierza m.in. do doprecyzowania przepisów odnoszących się do stosowania w szpitalach psychiatrycznych przymusu bezpośredniego w postaci unieruchomienia, która wynika z potrzeby wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lipca 2013 r., sygn. akt Kp 1/13. Trybunał w tej sprawie orzekł, że zaskarżony we wniosku Prezydenta RP przepis dopuszczający stosowanie wobec osób przyjętych do izb wytrzeźwień przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia z użyciem „albo innych urządzeń technicznych” jest niezgodny z art. 2 oraz art. 41 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Rządowy projekt ma także na celu wykonanie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Kędzior przeciwko Polsce. Trybunał stwierdził w nim m.in. naruszenie art. 6 ust. 1 EKPC poprzez fakt, iż skarżący był pozbawiony jasnej, praktycznej i skutecznej możliwości dostępu do sądu w odniesieniu do swojego wniosku o przywrócenie mu zdolności do czynności prawnych, a także o zwolnienie z domu pomocy społecznej. Fundacja stoi na stanowisku, że ustawodawca powinien przewidzieć możliwość podjęcia czynności mających na celu interwencję w sferę wolności osobistej przez osobę całkowicie ubezwłasnowolnioną.
Zdaniem Fundacji, propozycja zawarta w projekcie założeń – polegająca na kontroli zasadności pobytu jedynie na wniosek – nie gwarantuje dostatecznej ochrony praw pensjonariuszy i co za tym idzie nie stanowi pełnego wykonania wyroku Kędzior przeciwko Polsce.
