Problem powstał w sytuacji, gdy Rzecznik Praw Pacjenta odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów przez warszawski Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny. Z wnioskiem wystąpił do niego jeden z pacjentów Jacek B.
Odmowa dostępu do dokumentacji
Wyjaśniał, że w lipcu 2013 r. zażądał udostępnienia dokumentacji medycznej prowadzonej przez Stację Hemodializ Kliniki Nefrologii Szpitala. Lekarz oraz zastępca ordynatora odmówili dostępu do dokumentacji. Wnioskodawca twierdził, że dokumentacja w lipcu 2013 r. zawierała szereg nieprawidłowości, była sprzeczna z zasadami opisanymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej i sposobu jej przetwarzania .
Na początku 2014 r. działający w imieniu wnioskodawcy adwokat wystąpił do szpitala o wydanie kompletnej dokumentacji pacjenta, za pokwitowaniem odbioru sporządzonym w sposób umożliwiający identyfikację poszczególnych kart i zażądał przekazania jej za pośrednictwem depozytu sądowego. Szpital sporządził dokumenty, o które poproszono. Następnie w styczniu 2015 r. Jacek B. próbował odebrać historię choroby. Jednak po wstępnej weryfikacji koperty z badaniami okazało się, że występuje szereg nieprawidłowości, między innymi nieponumerowanie poszczególnych kart. A także - prowadzenie dokumentacji z pominięciem chronologii jej sporządzenia. Pacjent powziął więc podejrzenie, że doszło do zbiorowego naruszenia praw pacjenta. Polegało to na niewywiązaniu się przez szpital z obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej w zakresie i formie przewidzianej przez ustawę o prawach pacjenta.
Indywidualne prawo naruszone, nie zbiorowe
Rzecznik Praw Pacjenta wskazał, że w związku z tym wnioskiem wszczął postępowanie wyjaśniające. Rzecznik odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów z barku dowodów, choć wcześniej stwierdził, że indywidualny interes pacjenta był naruszony. Odmówił jednak kontroli całego archiwum, gdyż inni pacjenci się nie skarżyli.
Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta przez praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjentów rozumie się bezprawne zorganizowane działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, mające na celu pozbawienie pacjentów praw lub ograniczenie tych praw, w szczególności podejmowane celem osiągnięcia korzyści majątkowej.
Skarga Rzecznika do WSA
Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na to orzeczenie wniósł Jacek B. Domagał się uchylenia zaskarżonej decyzji. Wojewódzki Sad Administracyjny w Warszawie uchylił decyzje Rzecznika. Zdaniem sądu zaskarżona decyzja nie odpowiada przepisom prawa .
Rzecznik wydał decyzję indywidualną, którą nie była objęta drugą skargą - powiedział sąd. Pracownicy i kierownik Archiwum Zakładowego przekazali pacjentowi informacje, że całość dokumentacji prowadzona jest przez szpital w nieodpowiedniej formie. Sąd stwierdził, że w związku z tym istnieje uzasadnione podejrzenie naruszenia zbiorowego prawa pacjentów. WSA przypomniał, że zgodnie z art. 23 ust 1 wyżej wymienionej ustawy pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Szpital udzielający świadczeń jest obowiązany prowadzić, przechowywać i udostępniać dokumentację medyczną.
WSA podkreslił, że naruszenie jednostkowego prawa pacjenta nie stanowi o naruszeniu prawa zbiorowego.
Trzeba wszcząć postępowanie
Rzecznik złożył skargę kasacyjną do NSA wnosząc o uchylenie wyroku, gdyż sprawa dotyczyła indywidualnej sprawy.
Naczelny Sąd Administracyjny jednak utrzymał w mocy zaskarżone przez Rzecznika orzeczenie. Jak podkreśliła sędzia Barbara Adamiak pacjent nie musi udowadniać wielości przypadków naruszeń. Uprawdopodobnienie naruszenia zbiorowego prawa pacjentów - to sygnał dla Rzecznika Praw Pacjentów, że problem może mieć szerszy zakres. Nie można przyjąć zatem, że jeden negatywny sygnał, to za mało, aby przystąpić do kontroli. Rzecznik powinien wszcząć postępowanie wyjaśniające z art.61 ustawy.
Sąd przypomniał, że organy władzy publicznej mają obowiązek czuwać nad prawami obywateli.
Sygnatura akt II OSK 1908/16, wyrok z 29 listopada 2016 r.
