Konflikt powstał między PKO BP, który w 2012 r. przejął wierzytelność a spółką SRB Civil Engineering Ltd. z siedzibą w Dublinie. Bank dążył do pominięcia drogi sądowej, gdyż powołał się na zapis na sąd polubowny, zawarty w kontrakcie na budowę odcinka autostrady A-1.

Czy umowa wiąże bank?

Doszło do upadłości cendenta i bank próbował odegrać podobną rolę jak syndyk w sytuacji, gdy mamy do czynienia z wierzycielem zabezpieczonym przez cesję powierniczą.
Zrodziło się w tej sprawie pytanie, czy zapis na sąd polubowny spełniał wymagania stosunku prawnego. Czy bank jest związany zapisem na sąd polubowny ad hoc?

Upadek zapisu na sąd polubowny

W spornym kontrakcie zapisano, że spór między stronami musi być rozstrzygnięty w 30 dni, a jeśli nie dojdzie do porozumienia, to problem rozpatruje sąd arbitrażowy, według regulaminu ICC.
Jak wiadomo, sądy państwowe orzekają zawsze na podstawie obowiązujących przepisów prawa, natomiast arbitrażowi wolno w niektórych sytuacjach orzekać zgodnie z zasadą słuszności.
Art. 142 i 141 Prawa upadłościowego, które już nie obowiązuje  - ogłoszenie upadłości powoduje upadek zapisu na sąd polubowny, a nawet umorzenie toczących się postępowań arbitrażowych.

Upadły nie jest stroną zapisu

SN musiał odpowiedzieć na pytanie, co się dzieje w sytuacji, gdy przed ogłoszeniem upadłości doszło do zbycia wierzytelności na inną osobę. Czy następca prawny jest objęty skutkami zapisu na sąd polubowny ?.
Zdaniem SN odpowiedź jest przecząca - powiedział sędzia sprawozdawca Paweł Grzegorczyk. - W sytuacji, gdy doszło do przelewu przed ogłoszeniem upadłości, w chwili ogłoszenia upadłości upadły już nie jest stroną zapisu. Wierzytelność przeszła na cesjonariusza. W takim stanie rzeczy nie można wyciągać konsekwencji  w relacji wierzyciel - dłużnik, z faktu ogłoszenia upadłości, która dotyczyła byłego wierzyciela, pozostającego poza ramami stosunku źródłowego - podkreślił Sąd Najwyższy.
Wobec tego nie można twierdzić, że "zapis na sąd polubowny dokonany przez upadłego".

Zmiana przepisów o upadłości

Regulacje zapisu na sąd polubowny zmienił się 1 stycznia 2016 r. dzięki nowelizacji ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze oraz wejścia w życie zupełnie nowej ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne. Od dnia 1 stycznia 2016 r. Prawo upadłościowe  reguluje wyłącznie postępowania upadłościowe.
Obowiązujący do końca 2015 r. przepis, w myśl którego ogłoszenie upadłości powodował bezwzględnie i automatycznie utratę mocy zapisów na sąd polubowny. A także  skutkował umorzeniem toczących się już postępowań arbitrażowych.

Zawieszenie arbitrażu

W nowelizowanych przepisach ustawodawca zdecydował więc o złagodzeniu tak restrykcyjnego traktowania postępowań arbitrażowych i zrównania ich z przepisami o postępowaniach sądowych. Zgodnie z treścią znowelizowanego przepisu, do postępowań arbitrażowych należy stosować przepisy kpc. Oznacza to, że postępowanie wszczęte przed ogłoszeniem upadłości nie zostanie automatycznie umorzone. Postępowanie arbitrażowe, które wszczęto przed ogłoszeniem upadłości będzie z urzędu zawieszane do czasu wstąpienia do tego postępowania syndyka.

Czytaj >> MS: nowe prawo upadłościowe ułatwi działalność gospodarczą

Sygnatura akt I CSK 170/17, wyrok z 1 grudnia 2017 r.