Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów Izby Karnej odpowiedział na pytanie pierwszego prezesa tego sądu: Czy posiadanie środka odurzającego lub substancji psychotropowej związane z jego zażywaniem lub zamiarem zażycia ("na własny użytek"), jest czynem zabronionym z art. 62 ustawy z dnia 21 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii?

Pytanie wynikło z rozbieżności w orzecznictwie sądów. Pojawiły się dwa przeciwstawne stanowiska dotyczące zakresu karania osób posiadających narkotyki wyrażonego w treści art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (u.p.n.).

Zażywanie to tez posiadania

W części wyroków wyrażono pogląd, że każda forma posiadania narkotyków, niezależnie od jego celu lub czasu trwania, stanowi przypadek karalnego posiadania. Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 13 marca 2007 r., (II AKa 28/2007, wskazał na wykładnię historyczną i literalną tego przepisu, które prowadzą do wniosku, że obecnie z brzmienia art. 62 u.p.n. nie wynika jakiekolwiek zawężenie karalności posiadania narkotyków. Sąd podkreślił, że klauzula niekaralności posiadania niewielkich ilości narkotyku na własny użytek zawarta w ustępie 4 art. 48 uprzednio obowiązującej ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii została przez ustawodawcę uchylona nowelizacją 26 października 2000 r. Od tego momentu, nie wprowadzono ponownie tego typu klauzuli, co prowadzić ma, zdaniem sądu, do konkluzji o karalności każdego, choćby krótkotrwałego, faktycznego władztwa nad narkotykiem.

Argumentacja powyższa została w pełni podzielona przez Sąd Najwyższy w

postanowieniu z dnia 28 października 2009 r., (I KZP 22/2009, Zdaniem Sądu Najwyższego, nie ulega żadnej wątpliwości, że "posiadanie" środka odurzającego lub substancji psychotropowej jest karalne bez względu na cel tego posiadania. Z punktu widzenia karalności istotne jest jedynie wypełnienie przedmiotowych znamion typu czynu zabronionego z art. 62 u.p.n., niezależnie od motywacji, czy też nastawienia sprawcy. Zdaniem składu orzekającego, bez znaczenia jest to, czy sprawca posiada narkotyk w celu dalszej sprzedaży, udzielenia ich innej osobie, czy też w celu samodzielnego użycia - niezwłocznie lub w określonym odstępie czasu. W każdym z tych przypadków realizuje znamiona z art. 62 u.p.n.

Niekaralne posiadanie w organizmie

Według innych poglądów karanie na podstawie tego przepisu osób, które zostały zatrzymane przez organy ścigania w trakcie lub po spożyciu środka odurzającego, zdaniem części judykatury, byłoby niedopuszczalnym rozszerzeniem karalności tego typu czynu zabronionego (wyrok SN z 15 stycznia 2010 r., V KK 363/09). Posiadanie w organizmie narkotyku – zdaniem niektórych sędziów – nie oznacza, że osoba ta miała przy sobie narkotyk, gdyż zdarzają się przypadki wstrzykiwania substancji dożylnie przez innych narkomanów. A przecież zażywanie narkotyków nie jest w Polsce karane.

Zastępca prokuratora generalnego obecny na rozprawie  przyznał, że rygorystyczna wykładnia omawianego artykułu nie może poprawiać ustawodawcy. Jednak wniósł o to, by w uchwale wpisać, iż narkotyk spożywany także wypełniał znamiona przestępstwa.

Uchwała zaostrzająca

Sąd Najwyższy w uchwale z 26 stycznia br. stwierdził, że posiadaniem środka odurzającego lub psychotropowego jest każde władanie takim środkiem lub substancją, a więc także związane z jego użyciem lub zamiarem użycia.

Przewodniczący składu sędzia Lech Paprzycki wyjaśniał, że posiadanie na gruncie ustawy omawianej jest rozumiane bardzo obszernie. Mieć – to znaczy także stosować. Wątpliwości pojawiają się na pograniczu posiadania i stanu niekaralnego ( w organizmie człowieka).

- Represjonowanie narkomanów nie nastąpi – uspakajał sędzia Paprzycki. – Samo posiadanie substancji w małych ilościach lub w organizmie nie musi prowadzić do ukarania osoby zażywającej narkotyk. Jest jednak bezprawne. Można w takich wypadkach umarzać postępowanie karne powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu. Reguły dowodowe nie mogą się zmienić. Jednak jeśli ustawodawca dostrzeże potrzebę zmiany przepisu, to musi wyraźnie określić jaki czyn podlega karze.

Sygn. akt I KZP 24/10