Rzecznik Ubezpieczonych zaobserwował istotny problem związany z rozbieżnością orzeczeń sądowych w sprawach odpowiedzialności za naprawienie szkody spowodowanej zalaniem mieszkania z lokalu znajdującego się na wyższym piętrze.
Ryzyko czy wina
Problem ten jest niezwykle istotny w praktyce, gdyż szkody tego typu zdarzają się bardzo często.
Art. 433 kodeksu cywilnego mówi o odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Za szkodę wyrządzoną zalaniem jest odpowiedzialny ten kto pomieszczenie to zajmuje, chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej lub wyłącznie z winy poszkodowanego albo osoby trzeciej, której działaniom zajmujący lokal nie mógł zapobiec. Jego przeciwieństwem jest odpowiedzialność na zasadzie winy, wynikająca z art. 415 k.c. , czyli kto wyrządził szkodę – musi ją naprawić.
Problem przekłada się bezpośrednio na dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od właściciela lokalu, z którego doszło do wycieku albo od zakładu ubezpieczeń, z którym osoba ta zawarła umowę ubezpieczenia OC.
Rzecznik Ubezpieczonych Aleksanda Wiktorow stwierdza, że ukształtowanie odpowiedzialności za zalanie lokalu położonego niżej w oparciu o zasadę winy powodowałoby daleko idące utrudnienie dla poszkodowanych. Musiałby on najpierw ustalić a następnie udowodnić okoliczności i przyczynę powstania szkody. Dopiero bowiem czyn bezprawny może być oceniany w kategoriach zachowania zawinionego w rozumieniu art.415 kc.
Co więcej – w sytuacji, gdy doszło do zalania wodą między kondygnacjami winę ponosić może nie tylko właściciel lokalu czy użytkownik z wyższego piętra, ale też administracja, zarządca nieruchomości, właściciel budynku, a nawet przedsiębiorca, który montował lub
remontował urządzenie.
Konsekwencje podjęcia uchwały
Sąd Najwyższy 19 lutego br. w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę: Przepis art. 433 k.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkodę polegającą na zalaniu lokalu położonego niżej z lokalu znajdującego się na wyższej kondygnacji.
Zdaniem przedstawicieli Rzecznika Ubezpieczonych uchwała ugruntowuje dotychczasową linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, który w przeszłości dość konsekwentnie stał na stanowisku, iż odpowiedzialność użytkownika lokalu za szkodę wynikającą z zalania lokalu położonego na niższej kondygnacji kształtuje się na zasadzie winy, zgodnie z art. 415 k.c. Do odpowiedzialności za tzw. szkody zalaniowe nie ma więc zastosowania - zdaniem Sądu - przewidujący zasadę ryzyka art. 433 k.c., w którym mowa jest o odpowiedzialności zajmującego pomieszczenie za szkodę wyrządzoną „wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia".
Tomasz Młynarski, główny specjalista w Wydziale Prawnym Biura Rzecznika Ubezpieczonych uważa, że oparcie odpowiedzialności za tego typu szkody na zasadzie winy, niewątpliwie utrudnia dochodzenie naprawienia szkody od sprawcy. Może mieć zatem istotny wpływ na decyzje właścicieli i użytkowników lokali związane z zawieraniem umów ubezpieczenia. Niewykluczone więc, że jeszcze bardziej zmniejszy się znaczenie ubezpieczeń OC w życiu prywatnym, i atrakcyjniejsze staną się ubezpieczenia mieszkań i lokali użytkowych zawierające ryzyko zalania.
Sygnatura akt III CZP 63/12, uchwała siedmiu sędziów z 19 lutego 2013 roku