Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzekł o niezgodności z dobrymi obyczajami i rażącym naruszeniu prawa poprzez zastosowanie klauzuli o następującej treści: "Przyjęcie przez Państwa przesyłki bez zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia".

Taki zapis umowny został narzucony konsumentowi przez przedsiębiorcę, w ramach handlu elektronicznego. Co prawda skarżona klauzula jest literalnym cytatem z przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (t.j. Dz. U z 2015 r. poz. 915), jednak niepełnym i nieuwzględniających wyjątków. W art. 76 pkt 1-4 przewidziano zasadnicze wyłączenia, które jeśliby zaistniały, konsument zachowałby prawo do roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia przesyłki; a mianowicie w przypadkach gdy:

1) szkodę stwierdzono protokolarnie przed przyjęciem przesyłki przez uprawnionego

2) zaniechano takiego stwierdzenia z winy przewoźnika

3) ubytek lub uszkodzenie wynikło z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika

4) szkodę niedającą się z zewnątrz zauważyć uprawniony stwierdził po przyjęciu przesyłki i w terminie 7 dni zażądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, że szkoda powstała w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem.

Zatem - w przypadku przyjęcia przez konsumenta przesyłki bez zastrzeżeń oraz wystąpienia choć jednej z ww. przesłanek, zachowuje on roszczenia z tytułu ubytku lub uszkodzenia przesyłki. Z kolei umieszczenie skarżonej klauzuli we wzorcu umownym, z dużym prawdopodobieństwem wywołuje po stronie nabywcy przekonanie o braku uprawnień wynikających z art. 76 pkt 1-4 Prawa przewozowego.

Brzmienie skarżonej klauzuli tylko utwierdzało konsumenta, że odpowiedzialność za ubytek czy uszkodzenie przesyłki - w przypadku ewentualnego późniejszego ich wykrycia - będzie spoczywała wyłącznie na nim samym. Konsument jako i tak słabsza strona w relacji z podmiotem profesjonalnym, a co więcej - strona niemająca wpływu na kształt poszczególnych postanowień wzorca - nie może być wprowadzany w błędne przekonanie co do utraty przysługujących mu praw.

Powyższy zapis umowny został wpisany do rejestru UOKiK na mocy orzeczenia SOKiK z dnia 18 maja 2016 r., sygn. XVII AmC 542/16.

Opracowanie: Małgorzata Sowa-Grajewska