Przegłosowane w środę stanowisko do nowelizacji przepisów w sprawie produktów podwójnego zastosowania ma dostosować regulacje prawne do zmian technologicznych, jakie dokonały się w tej dziedzinie w ostatnich latach. PE chce, by kontrola unijnego eksportu dotyczyła też narzędzi do inwigilacji w przestrzeni cybernetycznej.

Zdaniem europosłów pomoże to skuteczniej zapobiegać nadużywaniu technologii nadzoru cybernetycznego, które autorytarne reżimy mogłyby wykorzystać do inwigilacji własnych obywateli albo do włamywania się do komputerów czy przechwytywania informacji z telefonów komórkowych.

Kluczowe sugestie PE dotyczą ochrony prawa do prywatności, ochrony danych i prawa do zgromadzeń. Eksporterzy produktów, które nie są wymienione z nowelizacji, przed ich sprzedażą będą musieli upewnić się, że nie wpadną one w niepowołane ręce.

Za nowymi zasadami opowiedziało się 571 europosłów przy 29 przeciw i 29 wstrzymujących się.

Od 2009 roku w UE obowiązuje rozporządzenie, zgodnie z którym towary i technologie wyprodukowane na użytek cywilny nie mogą być wykorzystywane do innych celów po wywiezieniu ich z terytorium Wspólnoty. Przepisy dotyczą przede wszystkim tzw. produktów podwójnego zastosowania, czyli takich, które mogą być używane zarówno do celów cywilnych, jak i wojskowych, na przykład produkowania broni masowego rażenia, inwigilacji lub przeprowadzania aktów terrorystycznych. Aby wywieźć produkty podwójnego zastosowania z Unii do kraju spoza Wspólnoty, wymagane jest specjalne zezwolenie.

W związku ze zmianami technologicznymi komisja handlu międzynarodowego w Parlamencie Europejskim zdecydowała dodać do rozporządzenia z 2009 r. bardziej precyzyjne kryteria i definicje, które jej zdaniem przyczynią się do wzmocnienia prawa do prywatności, informacji i wolności zgromadzeń. Komisja zaproponowała m.in. wprowadzenie zharmonizowanych sankcji w przypadku naruszenia unijnego systemu kontroli wywozu.

Regulacje obejmują m.in. reaktory jądrowe, kriogeniczne jednostki chłodnicze, materiały wybuchowe, systemy nadzoru oraz substancje, które mogą być stosowane jako prekursory toksycznych środków chemicznych.

Określają one zasady i jednolity unijny system kontroli wywozu, transferu, tranzytu i pośrednictwa (działalności pośredników, którzy kupują i sprzedają w imieniu innych podmiotów) w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania. Ponadto rozporządzenie określa wspólny wykaz kontrolny UE oraz zasady jego wdrożenia. Poza tym ustanawia także sieć organów kontroli wywozu, które wymieniają pomiędzy sobą informacje dotyczące systemu kontroli wywozu i opracowują narzędzia wspierające jego wdrożenie.

Po przyjęciu swego stanowiska przez PE będą się mogły rozpocząć negocjacje nad ostatecznym kształtem przepisów z państwami członkowskimi (gdy tylko one wypracują swoje stanowisko).

Grzegorz Paluch (PAP)