W Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia poszerzeniu ulega katalog podstaw do uchylenia prawomocnego mandatu karnego. Do tej pory uchylenie takiego mandatu było możliwe tylko w sytuacji, gdy grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie. Od 4 kwietnia uchylenie prawomocnego mandatu karnego będzie możliwe także w sytuacji, gdy:

- mandatem ukarano osobę, która w momencie popełniania czynu zabronionego nie ukończyła jeszcze 17 lat,

- mandat nałożono za czyn popełniony w okolicznościach wyłączających jego bezprawność, tj. w przypadku obrony koniecznej i stanu wyższej konieczności,

- mandat nałożono na osobę, która w momencie popełniania zabronionego czynu była niepoczytalna, lub jej poczytalność była w znacznym stopniu ograniczona,

- mandat nałożono wbrew zakazowi jego nakładania zawartemu w art. 96 § 2 k.p.w. (czyli gdy nałożono mandat w sytuacji, gdy za czyn zabroniony należałoby orzec środek karny lub gdy czyn ten wypełniał znamiona zarówno wykroczenia jak i przestępstwa).

W powyższych przypadkach uchylenie mandatu może nastąpić z urzędu lub na wniosek ukaranego, jego opiekuna prawnego lub przedstawiciela ustawowego (złożony w terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu) albo organu, którego funkcjonariusz nałożył mandat.

Natomiast siedmiodniowy termin na złożenie wniosku nie obowiązuje już w przypadku innej nowej podstawy - chodzi o sytuację, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego została nałożona grzywna; lub gdy potrzeba uchylenia mandatu wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską. Wprowadzenie do K.p.w. pierwszej z tych podstaw jest związane z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 15 lipca 2014 r., sygn. akt K 23/13, w którym TK uznał za niezgodne z Konstytucją pozbawienie ukaranego prawa do uchylenia mandatu w sytuacji, gdy mandat ten został wydany na podstawie przepisu uznanego przez TK za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

W Kodeksie karnym zmianie ulega art. 75 § 1 k.k. - zgodnie z jego obowiązującym od 4 kwietnia brzmieniem, zarządzenie wykonania zawieszonej kary pozbawienia wolności będzie obowiązkiem sądu, jeśli za popełnione przez skazanego w okresie próby podobne przestępstwo umyślne orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez zawieszenia jej wykonania. W ten sposób dostosowano brzmienie art. 75 § 1 k.k. do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2013 r. (sygn. akt SK 9/10), w którym TK uznał ten przepis za niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim nie przewidywał możliwości odstąpienia przez sąd od zarządzenia wykonania kary w sytuacji, gdy wobec skazanego ponownie orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jeżeli przemawiały za tym szczególne względy.

Czytaj: "Nowa filozofia karania" podpisana przez Prezydenta>>