Ustawa wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywy m.in. Parlamentu Europejskiego w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Przedmiotem dyrektywy jest m.in. harmonizacja zasad działalności organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ) w UE, głównie prawami do utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów, w pewnym zakresie także prawami do wydań książek i prasy.
Spóźniona inplementacja
Termin implementacji dyrektywy unijnej upłynął 10 kwietnia 2016 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego tłumaczyło, że termin ten nie został dotrzymany "z uwagi na stopień rozbudowania i skomplikowania materii".
W związku z opóźnieniem w implementacji dyrektywy Komisja Europejska wszczęła przeciwko Polsce postępowanie, a 25 stycznia 2018 r. podjęła decyzję o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości UE wniosku o nałożenie na Polskę grzywny.
Ustawa określa zasady działania organizacji zbiorowego zarządzania tymi prawami oraz innych podmiotów zarządzających prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. Reguluje ona także kwestie udzielania zezwoleń na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi; nadzór nad organizacjami zbiorowego zarządzania tymi prawami oraz działania Komisji Prawa Autorskiego.
Prawo dla organizacji zabiorowego zarządzania
Przepisy ustawy stosuje się do organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi; podmiotów, które wykonują czynności z zakresu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi na podstawie tytułu prawnego udzielonego im przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.
Ustawa wprowadza m.in. instytucję organizacji reprezentatywnej, która określa zasady reprezentowania uprawnionych, czyli np. twórców, artystów, wykonawców, producentów lub wydawców, którzy nie zawarli umowy o zbiorowe zarządzanie przez organizacje zbiorowego zarządzania.
W ustawie wprowadzono również obowiązek zwoływania corocznie walnego zebrania członków oraz możliwość udziału w nim przez pełnomocnika. Organizacje zbiorowego zarządzania będą musiały prowadzić i na bieżąco aktualizować m.in. elektroniczny wykaz umów o zbiorowe zarządzanie.
Uregulowane zasady zarządzania
Ustawa szczegółowo określa również źródła uprawnień OZZ do zarządzania prawami uprawnionych, zasady dotyczące zawierania i rozwiązywania umów o zbiorowe zarządzanie, zasady dot. członkostwa w organizacji zbiorowego zarządzania, prawa przysługujące uprawnionym reprezentowanym przez organizację zbiorowego zarządzania, ale niebędącym członkami organizacji, kompetencje oraz zasady funkcjonowania władz organizacji zbiorowego zarządzania, zasady dot. inkasowania i wypłaty przychodów z praw oraz dokonywania potrąceń z tych środków, relacje z innymi organizacjami zbiorowego zarządzania, w tym zagranicznymi.
Europejski ustawodawca wyjaśniając przyczyny podjęcia legislacji w tym obszarze, wskazał na znaczące różnice w krajowych przepisach regulujących funkcjonowanie OZZ - "zwłaszcza w odniesieniu do ich przejrzystości i odpowiedzialności wobec swoich członków i podmiotów uprawnionych". (ks/pap)
Zmiany w zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi już obowiązują
Usprawnienie zasad działalności organizacji zbiorowego zarządzania, jak np. ZAiKS, w krajach UE - to podstawowy cel obowiązującej od 19 lipca br. nowej ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.
