Jak zauważa autor wydanej właśnie książki Umowa zrzeczenia się dziedziczenia w polskim prawie cywilnym, kodeksowa regulacja umowy zrzeczenia się dziedziczenia jest bardzo skąpa. Także liczba opublikowanych i dostępnych orzeczeń Sądu Najwyższego odnoszących się do niej jest niewielka (jest ich zaledwie kilka). Ponadto umowa ta nie była dotąd przedmiotem monograficznego opracowania, poświęcono jej w piśmiennictwie jedynie kilka artykułów. Można też o niej przeczytać w komentarzach do kodeksu cywilnego oraz w opracowaniach systemowych z tego zakresu. - Dlatego myślę, że warto, aby problematyce cywilnoprawnej związanej z tą właśnie umową prawa spadkowego, będącą obok testamentu drugą czynnością prawną mortis causa (innych takich czynności prawnych polskie prawo spadkowe nie zna), poświęcić odrębne opracowanie – stwierdza autor.
- W zasadzie stąpamy tutaj trochę po omacku, ze względu na brak wyraźnych punktów odniesienia w ustawie. Interpretacja przepisów może z pewnością pójść w różnych kierunkach. Dotychczas doktryna nie wykazywała większego zainteresowania tymi problemami, praktyka zaś, co zresztą nie dziwi, w ogóle nie odnotowała takich spraw. Tymczasem właśnie zmodyfikowane umowy zrzeczenia się dziedziczenia, a zwłaszcza umowa o zrzeczenie się zachowku, mogą okazać się atrakcyjniejsze dla zainteresowanych niż modelowa wersja tej umowy – czytamy we wstępie do książki.
Jak podkreśla wydawca, monografia stanowi kompleksowe opracowanie problematyki zrzeczenia się dziedziczenia, które zyskuje na znaczeniu. Umowa ta nie jest wprawdzie zawierana szczególnie często, ale jest to instytucja znana i stosowana w praktyce, dzięki której spadkodawca i spadkobierca mogą osiągnąć różnorakie ważne cele. Szereg kwestii związanych z tą umową, w szczególności odnoszących się do zakresu dyspozycyjności stron co do jej kształtu, budzi jednak poważne wątpliwości. Wraz z rosnącym szybko znaczeniem prawa spadkowego pojawia się potrzeba dokładniejszego zbadania możliwości, które daje ta konstrukcja prawna.
W książce zawarto rozważania odnoszące się do praktycznych aspektów umowy zrzeczenia się dziedziczenia, takich jak:
• podmioty i treść tej umowy,
• samodzielność zrzeczenia się dziedziczenia,
• skutki zrzeczenia się dziedziczenia,
• sposoby, w jaki można zmodyfikować czy też uchylić skutki zrzeczenia się dziedziczenia.
W opracowaniu przedstawiono również analizę umowy przez pryzmat przepisów prawa prywatnego międzynarodowego i unijnego. Omówiono polską literaturę prawniczą i orzecznictwo dotyczące zrzeczenia się dziedziczenia, przy czym bardzo wyraźnie zaznaczono, które poglądy można uznać za utrwalone, dominujące, a które są mniejszościowe czy przebrzmiałe.