Najważniejsze i najbardziej praktyczne wyroki TSUE

Do tego, że orzecznictwo unijne wpływa znacząco na rozwój prawa, nie trzeba już w Polsce chyba nikogo przekonywać. Nasi eksperci wybrali najważniejsze orzeczenia z najbardziej praktycznych jego dziedzin. Przeanalizowano wyroki dotyczące m.in. zamówień publicznych, ochrony środowiska, pomocy państwa, funduszy UE i prawa autorskiego. 

Fragmenty najważniejszych wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z obszernymi komentarzami znalazły się w najnowszej monografii "Kamienie milowe orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej" pod redakcją prof. Stanisława Biernata, byłego wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego. Jest ona dostępna m.in. w programie LEX Prawo Europejskie.

Zamówienia publiczne

Jedną z praktycznych dziedzin, której monografia poświęca swoją szczególną uwagę, są zamówienia publiczne. Eksperci dokonali w tym przedmiocie wyboru szeregu istotnych orzeczeń dotyczących takich szczegółowych zagadnień jak:

• pojęcie zamówienia publicznego,
• koncepcja zamówień in house,
• wykładnia pojęcia „udzielenie zamówienia publicznego”,
• kategoria „podmiotów prawa publicznego”,
• dodatkowe podstawy wykluczenia wykonawców z postępowania przetargowego,
• zasada proporcjonalności przy opisie warunków podmiotowych,
• możliwość powołania się na zasoby innych podmiotów,
• dopuszczalność warunków podmiotowych odnoszących się do wymogów prawa krajowego,
• pozaekonomiczne kryteria wyboru oferty ekonomicznie najkorzystniejszej,
• pojęcie decyzji zamawiającego podlegającej zaskarżeniu,
• legitymacja procesowa grupy wykonawców oraz
• obowiązek uzasadnienia decyzji przez zamawiającego w kontekście upływu terminów zaskarżenia.

Ochrona środowiska

Kolejną praktyczną dziedziną, omówioną za pomocą wybranych orzeczeń unijnych, jest prawo ochrony środowiska. Przedstawione w monografii orzeczenia odnoszą się do:

• zasady „zanieczyszczający płaci”,
• podmiotów odpowiedzialnych za szkody w środowisku zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”,
• zasady ostrożności i zasady działania zapobiegawczego,
• relacji pomiędzy międzynarodowym prawem ochrony środowiska a prawem unijnym,
• relacji pomiędzy krajowym prawem ochrony środowiska a prawem unijnym,
• oceny oddziaływania na środowisko, a także
• dostępu do wymiaru sprawiedliwości w krajowych postępowaniach dotyczących ochrony środowiska.

Pomoc państwa

Jeśli chodzi o orzeczenia dotyczące pomocy publicznej, wybór orzecznictwa zawartego w monografii obejmuje m.in. judykaty dotyczące:

• pojęcia pomocy państwa oraz roli sądów krajowych w egzekwowaniu prawa pomocy państwa Unii Europejskiej,
• rekompensat z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym,
• publicznego sektora gospodarczego jako potencjalnego źródła pomocy państwa,
• wymogu selektywności środka pomocowego,
• szczególne krajowe techniki legislacyjne w zakresie podatków bezpośrednich w kontekście prawa pomocy państwa UE,
• egzekwowania unijnego prawa pomocy państwa przez sądy krajowe w sprawach podatków i opłat oraz
• obowiązków sądów krajowych w odniesieniu do zwrotu pomocy państwa niezgodnej z prawem UE.

Prawo autorskie

W monografii znaleźć można również wyselekcjonowane orzeczenia z zakresu takich zagadnień dotyczących prawa autorskiego, jak:

• przedmiot prawa autorskiego,
• treść praw autorskich,
• ograniczenia praw autorskich oraz
• ochrona praw autorskich.

Fundusze unijne

Kolejną dziedziną, omówioną w monografii, są fundusze unijne. Wybrane orzeczenia odnoszą się do:

• czynów naruszających interesy finansowe Unii Europejskiej,
• kontroli dotyczących funduszy unijnych,
• skutków wydatkowania funduszy unijnych w wyniku nieprawidłowości,
• przepisów proceduralnych stosowanych w toku odzyskiwania funduszy unijnych i nakładania kar administracyjnych za wydatkowanie tych funduszy w wyniku nieprawidłowości,
• ochrony praw podstawowych w sprawach dotyczących funduszy unijnych, a także
• korekt finansowych nakładane za niezgodne z prawem wydatkowanie funduszy unijnych.

Obywatelstwo unijne

Wreszcie, w ramach prawa swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich wynikającego z obywatelstwa Unii Europejskiej omówione zostały w publikacji trzy podstawowe linie orzecznicze dotyczące:

• nakazu równego traktowania obywatela innego państwa członkowskiego przez państwo przyjmujące,
• zakazu zniechęcania do przemieszczania się przez państwo pochodzenia obywatela Unii
• zastosowania przepisów dotyczących obywatelstwa Unii w sytuacji, w której nie doszło do skorzystania ze swobody przemieszczania się.

Rafał Bujalski
Product manager
LEX Prawo Europejskie