Jakie znaczenie mają "opinie prywatne" w postępowaniu cywilnym?

W judykaturze można dostrzec pewne rozbieżności praktyki sądowej co do znaczenia procesowego opinii prywatnych. Czy zgodnie z utrwalonymi w orzecznictwie poglądami opinia prywatna może posłużyć jako materiał dowodowy?

Więcej informacji nt. opinii prywatnych znajdziesz w linii orzeczniczej Znaczenie tzw. „opinii prywatnych” w postępowaniu cywilnym, dostępnej w LEX Kompas Orzeczniczy 2.0.

Czym jest opinia prywatna? 

Opinie prywatne, w przeciwieństwie do opinii sądowych, są wydawane na własne zlecenie stron. W związku z tym, opinię prywatną można określić jako oświadczenie, które prezentuje specjalistyczną wiedzę, jednak nie pochodzi od biegłego sądowego. Warto zaznaczyć, że opinia prywatna może być brana pod uwagę przez sąd jako jeden z elementów oceny dowodów. Jednakże, ze względu na brak formalności i niezależne źródło, sąd może przypisać jej mniejszą wagę niż opinii biegłego sądowego, którego wybiera i powołuje samodzielnie. Opinie prywatne mają na celu wzmocnienie argumentacji prezentowanej przez stronę, obalenie argumentów przeciwnika, namnożenie wątpliwości, a czasami także podważenie wniosków wydanej w sprawie opinii biegłego sądowego.

Czy opinia prywatna może stanowić materiał dowodowy? 

W judykaturze istnieje debata na temat dopuszczalności i znaczenia opinii prywatnych w procesie sądowym. Według dominującego poglądu, opinie prywatne nie posiadają waloru dowodowego. Jednakże, istnieją również odmienne kierunki orzecznicze, zgodnie z którymi opinie prywatne mogą być uwzględniane jako część materiału dowodowego, ponieważ są dokumentami prywatnymi, które potwierdzają, że osoba, która je podpisała, przedstawiła konkretne argumenty.

Przeważająca część orzecznictwa wyraża niechęć co do uznania opinii prywatnej za dowód na okoliczność wymagającą wiadomości specjalnych w sprawie, choćby jej autorem była osoba wpisana na listę biegłych sądowych. Wśród uzasadnień co do takiego stanowiska wielokrotnie podkreśla się wyłącznie znaczenie wzmacniające opinii prywatnych, co do stanowiska strony.

Zobacz: Wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 9 listopada 2022 r., sygn. I ACa 759/22, LEX nr 3579791.

Istnieją również orzeczenia sądów, które nie zgadzają się z powyższym stanowiskiem, twierdząc, że opinia prywatna posiada walor dowodowy dokumentów prywatnych, wskutek czego można zaliczyć ją do materiału postępowania i może mieć znaczenie dla oceny innych dowodów zaoferowanych w sprawie. Jednakże, w przypadku wątpliwości co do zgodności opinii prywatnej z okolicznościami sprawy, wymagane jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Zobacz: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 23 lutego 2023 r., sygn. I ACa 1026/21, LEX nr 3560201.

Znaczenie dowodowe opinii prywatnej podkreśla również często widoczne stanowisko sądów, zgodnie z którym przedstawienie przez stronę kwestionującą opinię biegłego sądowego, opinii prywatnej prezentującej stanowisko przeciwstawne wnioskom ekspertyzy, stanowi poważny argument przemawiający za potrzebą zlecenia sporządzenia opinii uzupełniającej bądź opinii innych biegłych lub instytutu.

Zobacz: Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 3.11.2022 r., III Ca 2016/21, LEX nr 3606203.

Jak efektywniej pracować z orzecznictwem? 

Potrzebujesz więcej orzeczeń popierających daną argumentację? Może chcesz przygotować się na argumentację strony przeciwnej? Jedną z funkcji Lex Kompas Orzeczniczy 2.0 jest wyszukiwanie orzeczeń podobnych. Orzeczenia podobne to orzeczenia najbardziej zbliżone merytorycznie do aktualnie przeglądanego. Jest to nowa kategoria wzbogacająca listę dokumentów powiązanych z danym orzeczeniem, dzięki której z łatwością odnajdziesz interesujące Cię treści.

Opinia prywatna a postępowanie zabezpieczające 

Opinie prywatne mogą mieć ogromne znaczenie w postępowaniu zabezpieczającym, w którym do uzyskania rozstrzygnięcia, niezbędne jest uprawdopodobnienie roszczenia. Zważając na to, że postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem przyśpieszonym i względnie odformalizowanym, a przeprowadzenie dowodu z opinii prywatnej ma mniej formalny charakter od przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, - zgodnie z orzecznictwem - opinie prywatne mogą w tego rodzajach postepowań posłużyć w celu uprawdopodobnienia roszczenia.

Zobacz: Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 września 2009 r., I ACz 739/09, LEX nr 517363.

Mimo, że opinie prywatne nie mogą zastępować opinii biegłych sądowych, to kwestia dopuszczalności zaliczenia ich w poczet materiału dowodowego wciąż budzi wątpliwości, o czym świadczy różnorodny kierunek orzecznictwa sądów na powyższy temat. Jednakże, niewątpliwie dominującym pozostaje kierunek uznający opinie prywatne jedynie za dopełnienie oraz wzmocnienie twierdzeń procesowych storn o informacje specjalne.

Aleksandra Kępa

Dział Zarządzania Produktami