Skarga nadzwyczajna w sprawach cywilnych - kiedy i komu przysługuje?
Skarga nadzwyczajna została wprowadzona do porządku prawnego ponad 2 lata temu. Jest to instytucja ważna ze społecznego punktu widzenia. Zadaniem skargi nadzwyczajnej jest korygowanie prawomocnych orzeczeń sądowych. Ustawodawca wyszedł bowiem z założenia, że orzeczenia niezgodne z podstawowymi kryteriami sprawiedliwości, wymagają korekty, nawet w przypadku, gdy są już prawomocne.
Robert Bełczącki, w dostępnej w LEX procedurze: Wniesienie skargi nadzwyczajnej od orzeczenia sądu powszechnego w sprawie cywilnej wskazuje, że stosuje się ją, gdy nie zachodzi możliwość uchylenia lub zmiany orzeczenia w drodze innego rodzaju nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
Od których orzeczeń można wnieść skargę nadzwyczajną?
Skarga nadzwyczajna przysługuje od orzeczeń kończących postępowanie w sprawie. Można zatem skarżyć:
- wyroki,
- postanowienia co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym,
- postanowienia kończące postępowanie w sprawie w sposób niemerytoryczny.
Natomiast zarządzenia przewodniczącego, nawet jeśli w ich wyniku następuje zakończenie postępowania, nie kwalifikują się jako orzeczenia, dlatego nie podlegają zaskarżeniu skargą.
Jaki jest cel skargi nadzwyczajnej?
Skarga nadzwyczajna ma na celu poddanie prawomocnego orzeczenia kontroli Sądu Najwyższego z punktu widzenia zasad demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Przedmiotem kontroli w postępowaniu na skutek skargi nadzwyczajnej jest:
- zachowanie zasad lub wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP,
- prawidłowość wykładni i zastosowania prawa,
- prawidłowość ustaleń przyjętych za podstawę orzeczenia w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego
Sąd Najwyższy może uchylić zaskarżone orzeczenie w całości albo w części i stosownie do wyników postępowania orzec co do istoty sprawy.
Co oznacza subsydiarność skargi nadzwyczajnej?
Robert Bełczącki zwraca uwagę na fakt, że skarga nadzwyczajna jest środkiem subsydiarnym. Przysługuje jedynie wtedy, gdy nie zachodzi możliwość uchylenia lub zmiany orzeczenia w drodze innego rodzaju nadzwyczajnych środków zaskarżenia:
- skargi kasacyjnej,
- skargi o wznowienie postępowania,
- skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Nie ma znaczenia, czy taki stan powstał ze względu na to, że strona postępowania nie skorzystała z przysługujących jej tego rodzaju środków prawnych, czy ze względu na to, iż tego rodzaju środki prawne stronie postępowania nie przysługiwały.
Kto może wnieść skargę nadzwyczajną?
Legitymację do wniesienia skargi nadzwyczajnej w każdej sprawie mają:
- Prokurator Generalny,
- Rzecznik Praw Obywatelskich.
Legitymację do wniesienia skargi nadzwyczajnej w zakresie swojej właściwości mają:
- Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej,
- Rzecznik Praw Dziecka,
- Rzecznik Praw Pacjenta,
- Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego,
- Rzecznik Finansowy,
- Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców,
- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Strona postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem jest pozbawiona uprawnienia do wniesienia skargi nadzwyczajnej. Może jedynie wystąpić do podmiotu uprawnionego do wniesienia skargi nadzwyczajnej, wskazując na potrzebę wniesienia takiej skargi w danej sprawie.
Czytaj w dostępie testowym
Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat procedur, zobacz krótki film krótki film opisujący tę kategorię dokumentów.
product manager Działu Legal