Spółki komunalne, czyli jak jednostki samorządu terytorialnego mogą wykonywać zadania własne?
Jednostki samorządu terytorialnego zadania z zakresu szeroko pojętej gospodarki komunalnej wykonują najczęściej poprzez utworzenie spółki prawa handlowego, inaczej mówiąc spółki komunalnej, bądź zakładu budżetowego. Spółki komunalne są tworem dość specyficznym pod względem prawnym, ale jednocześnie pozostaje formą, z której działalnością na co dzień każdy z nas się spotyka. W jaki sposób należałoby je scharakteryzować?
Spółki komunalne nie są łatwe do opisania. Z jednej strony są to spółki prawa handlowego, z drugiej natomiast strony ich działalność opiera się na korzystaniu z mienia komunalnego i nie jest nastawiona na zysk, a na zaspokajanie zbiorowych potrzeb społeczności.
Kiedy jednostki samorządu terytorialnego korzystają z pomocy spółek komunalnych?
Jednostki samorządu terytorialnego mogą wykonywać zadania własne, których obowiązek wykonania nałożony został przez przepisy prawa, poprzez utworzenie spółki komunalnej. Zadania te nastawione są na zaspokojenie zbiorowych potrzeb społeczności. Spółki komunalne wykonując te zadania korzystają z ulokowanego w nich mienia komunalnego. Ze względu na to, mimo, że nie są objęte przepisami ustawy o finansach publicznych, zaliczane są do tzw. sektora publicznego. Co istotne i co odróżnia je od innych spółek, ich działalność nie jest nastawiona na wypracowanie zysku. Można wręcz zauważyć, że większość z nich ma poważne problemy z płynnością finansową. Warto również wskazać czym właściwie zajmują się spółki komunalne. Otóż, najwięcej spółek komunalnych zajmuje się:
- poborem i uzdatnianiem wody
- energią cieplną
- odpadami i ściekami
- ochroną zdrowia.
Jak widać są to takie obszary, bez których codzienne funkcjonowanie całego społeczeństwa byłoby niemożliwe, a na pewno bardzo utrudnione.
Jak funkcjonują polskie spółki komunalne?
W Polsce funkcjonuje ok. 3500 tzw. spółek komunalnych. Jako, że korzystają z mienia komunalnego ich działalność jest obiektem zainteresowania różnych podmiotów, w tym również Najwyższej Izby Kontroli. Stosunkowo niedawno NIK wydał raport z badania spółek komunalnych działających w województwie dolnośląskim. Oczywiście, nie można przekładać wyników tych badań na wszystkie funkcjonujące spółki komunalne, natomiast raport rysuje nam pewien obraz. Jednym z głównych problemów wskazywanych w raporcie jest nieprawidłowe funkcjonowanie nadzoru właścicielskiego. Problemem jest tu głównie brak sformalizowanych zasad nadzoru czy też brak monitorowania prawidłowej realizacji obowiązków. Prawidłowe jego funkcjonowanie zostało szczegółowo omówione w szkoleniu Kontrola i nadzór właścicielski w spółkach komunalnych. Kolejną kwestią poruszoną w raporcie są błędy w zakresie udzielania wsparcia finansowego spółkom oraz problemy związane z działalnością poza sferą użyteczności publicznej.
Jako, że w działalności spółek komunalnych obszarów problematycznych jest sporo, w LEX przygotowaliśmy szereg szkoleń online, które pozwolą na szersze spojrzenie na dane zagadnienie. Na szczególną uwagę zasługuje szkolenie Prowadzenie działalności komercyjnej przez spółki komunalne.
Ponadto, w planach mamy kolejne szkolenia, o których będziemy informować a na które zapraszamy już dziś!
Product Manager w Redakcji Biznes