Sytuacja notariuszy w obliczu zagrożenia epidemią koronawirusa

W związku z zagrożeniem epidemią wirusa SARS-CoV-2 (COVID-19), zwanego koronawirusem, na terenie Polski wprowadzono szereg ograniczeń mających zapobiec lub przynajmniej spowolnić rozprzestrzenianie się tej niebezpiecznej choroby. Czasowo zamknięto m.in. instytucje kulturalne, kluby, restauracje i większość sklepów, w żaden sposób nie odniesiono się jednak do działalności przedstawicieli zawodów prawniczych, do których należą m.in. notariusze. Dlatego - ze względu na liczne pytania od notariuszy - Krajowa Rada Notarialna oraz Polski Instytut Notarialny postanowiły wypowiedzieć się w tej sprawie.

Do notariusza należy decyzja o ograniczeniu działalności swojej kancelarii

Jak wskazuje w swoim stanowisku Krajowa Rada Notarialna Dostęp po zalogowaniu , w sytuacji zagrożenia epidemicznego, jakie zostało ogłoszone w Polsce, wynikający z ustawy - Prawo o notariacie obowiązek funkcjonowania kancelarii notarialnej przez co najmniej 6 godzin dziennie, może ulec modyfikacjom. Decyzję w tej sprawie każdy notariusz powinien podejmować w sposób samodzielny i suwerenny, pamiętając o jej potencjalnych skutkach ekonomicznych oraz o konieczności zapewnienia dostępu do czynności notarialnych o charakterze niezbędnym, zwłaszcza w sprawach niecierpiących zwłoki.

Przyczyną wprowadzenia zmian w zasadach funkcjonowaniu kancelarii może być m.in.:

• konkretna sytuacja epidemiczna w danym miejscu i różne okoliczności z nią związane, np wiążące nakazy i rekomendacje organów sanitarnych,
• stan zdrowia i sytuacja rodzinna notariusza,
• sytuacja organizacyjna kancelarii (np. brak pracowników kancelarii lub utrudniony dostęp do lokalu kancelarii),
• poczucie zagrożenia epidemicznego notariusza.

KRN podkreśliła, że w takich okolicznościach decyzja notariusza o zmianie sposobu funkcjonowania kancelarii - w tym także skróceniu czasu jej otwarcia - nie może być traktowana jako uchybienie obowiązkom notariusza.
Podobny pogląd - czyli prawo notariusza do podjęcia samodzielnej decyzji o ograniczeniu działalności kancelarii - przedstawił w swojej opinii Polski Instytut Notarialny Dostęp po zalogowaniu . Wg Instytutu notariuszy należy traktować jako jednostki organizacyjne wykonujące zadania o charakterze publicznym, które na podstawie rozporządzenia ogłaszającego stan zagrożenia epidemicznego, mają prawo ograniczyć swoją aktywność zawodową wyłącznie do zadań niezbędnych do zapewnienia pomocy obywatelom. Informację o tych ograniczeniach notariusz powinien zamieścić na stronie kancelarii oraz w jej siedzibie.

Co robić, gdy zakażony koronawirusem chce dokonać czynności notarialnej?

Zdaniem Instytutu, notariusz może podjąć się dokonania takiej czynności, ale musi odpowiednio zabezpieczyć siebie i współpracowników - w taki sposób, żeby zminimalizować ryzyko zakażenia. Powinien też mieć świadomość, że w wypadku obecności osoby zakażonej w kancelarii, inspektor sanitarny może w drodze decyzji zakazać wstępu do pomieszczeń skażonych, a także nakazać przeprowadzenie dekontaminacji takich pomieszczeń i znajdujących się w nich przedmiotów.

Tajemnica notarialna w czasie epidemii

Jak wskazuje Instytut, zgodnie z przepisami ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, państwowy inspektor sanitarny lub Główny Inspektor Sanitarny, w związku z prowadzonym dochodzeniem epidemiologicznym, może żądać od każdego udzielenia informacji m.in. o osobach zakażonych, chorych, podejrzanych o zakażenie itp. Zakres tej informacji jest bardzo szeroki i może obejmować m.in. dane personalne, adres zamieszkania, telefon lub inne namiary kontaktowe na taką osobę. Czy notariusz może w takiej sytuacji powołać się na tajemnicę notarialną? Zdaniem Instytutu nie może. Regulacje z ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi odnoszą się do sytuacji wyjątkowej i służą ochronie wyższego dobra, zatem mają pierwszeństwo przed tajemnicą notarialną.

Eliza Wasińska

product manager działu Legal