Organizacja i funkcjonowanie uczelni w związku ze specustawą ukraińską
Szkolnictwo wyższe, tak jak niemal wszystkie placówki publiczne, także dotknęły zmiany związane z ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy w obliczy kryzysu humanitarnego. Dotyczą one zwłaszcza umożliwienia kontynuowania studiów, udzielania pomocy socjalnej czy zatrudniania ukraińskich nauczycieli akademickich.
Jednostki systemu szkolnictwa wyższego i nauki stoją przed ogromnym wyzwaniem zapewnienia obywatelom Ukrainy wskazanych w ustawie możliwości. Skierowane one są zarówno do studentów, jak i osób wykonujących wcześniej obowiązki nauczycieli akademickich. Na jakie regulacje w szczególności należy zwrócić uwagę?
Status studenta i kontynuacja studiów przez obywatela Ukrainy
Student (obywatelstwa polskiego bądź ukraińskiego) chcący kontynuować przerwaną naukę na polskiej uczelni powinien złożyć odpowiednie oświadczenie. Musi ono zawierać informację, że 24 lutego 2022 roku był studentem danego roku i kierunku na uczelni działającej na terytorium Ukrainy, ale nie posiada dokumentów poświadczających, mi. okresów kształcenia, przebytych egzaminów czy zaliczeń.
Otrzymanie takiego wniosku oznacza dla jednostki szkolnictwa przeprowadzenie procedur w sprawie weryfikacji efektów uczenia (takich jak porównanie programów poszczególnych lat nauki). Zasady takiej weryfikacji powinny zostać zawarte w regulaminie studiów w ramach wewnętrznych decyzji. W przypadku stwierdzenia różnic programowych lub efektów uczelnia się istnieje możliwość zobowiązania studenta do złożenia określonych egzaminów lub odbycia praktyk zawodowych.
Podstawowym warunkiem, który powinien zostać spełniony przed przyjęciem kandydata jest znajomość języka polskiego (w przypadku, kiedy studia prowadzone są w takim języku). Osoby, które go nie znają, mogą być przyjmowane na kursy przygotowawcze (także w ramach programu studiów jako uzupełniające).
Zmiana uchwały rekrutacyjnej, regulaminu studiów i organizacji roku akademickiego
Ustawodawca poszerzył także możliwości związane z wprowadzaniem zmian w organizacji wewnętrznej jednostki szkolnictwa wyższego. Warto o tym pamiętać i zadbać o dostosowanie regulacji do aktualnie panujących warunków.
Specustawa umożliwia uczelniom:
- dokonanie zmian w tzw. uchwale rekrutacyjnej decyzją senatu uczelni (dotyczącej studiów rozpoczynających się w drugim semestrze roku akademickiego 2021/2022 oraz w roku akademickim 2022/2023),
- skorzystanie ze szczególnego trybu zmiany regulaminu studiów w zakresie niezbędnym do przyjęcia osób, które w dniu 24 lutego 2022 były studentami uczelni działających na terytorium Ukrainy (zmian można dokonywać do 30 września),
- zmianę w organizacji roku akademickiego 2021/2022 przez rektora (np. przesunięcie sesji egzaminacyjnej).
Sytuacja nauczycieli akademickich i pracowników naukowych
Ze względu na działania wojenne, nie wymaga się posiadania zezwolenia na pracę od obywatela Ukrainy, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy. Obejmuje to także zwolnienie z takiego obowiązku przy zawieraniu umów cywilnoprawnych, a nie jedynie przy zatrudnieniu.
Specustawa odnosi się do zatrudnienia w instytucjach systemu szkolnictwa wyższego i nauki (w uczelniach, instytutach Polskiej Akademii Nauk, instytutach badawczych oraz w instytutach Sieci Badawczej Łukasiewicz oraz Centrum Łukasiewicz) bez przeprowadzenia konkursu.
Obejmuje to, podobnie jak w powyżej opisanej sytuacji studentów, obywateli (Ukrainy lub Polski), którzy złożyli oświadczenie, że 24 lutego 2022 pracowali jako nauczyciele akademiccy lub pracownicy naukowi na terytorium Ukrainy oraz posiadają wymagany tytuł zawodowy, stopień naukowy, stopień w zakresie sztuki lub tytuł profesora i odpowiednie kwalifikacje do zajmowania stanowiska.
Regulacje dotyczące organizacji i funkcjonowania uczelni
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w zakresie dotyczącym jednostek szkolnictwa wyższego jest jedynie uzupełnieniem odnoszącym się do obywateli Ukrainy. Nie należy zapominać o ogólnie obowiązujących przepisach prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, które pozwalają cudzoziemcom kształcić się oraz prowadzić działalność naukową na terytorium Polski.
Chcąc jednak zagłębić się we wprowadzone specustawą zmiany, warto zapoznać się z praktycznym spojrzeniem Iryny Degtyarovej w publikacji omawiającej Zasady organizacji i funkcjonowania uczelni w związku z ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy. Komentarz porusza kwestie szczególnie ważne dla uczelni, w tym:
- przyjęcie obywateli Ukrainy będących studentami uczelni działających na terytorium Ukrainy a nabycie statusu studenta w Polsce,
- regulacje szczególne dotyczące funkcjonowania uczelni artystycznych,
- regulacje szczególne dotyczące funkcjonowania uczelni medycznych,
- zagadnienie braku regulacji dot. doktorantów oraz finansowania funkcjonowania uczelni w związku z zapewnianiem miejsc na studiach dla obywateli Ukrainy i obywateli polskich studiujących w uczelniach ukraińskich,
- zatrudnienie nauczycieli akademickich i pracowników naukowych w Polsce.
product manager LEX Akademia