TOP 5 najpopularniejszych orzeczeń TSUE w III kwartale 2021 r.
Za nami wrzesień, czyli miesiąc kończący trzeci kwartał 2021 r. W tym okresie Trybunał Sprawiedliwości UE wydał kilka istotnych orzeczeń. Które z nich spotkały się z największym zainteresowaniem Użytkowników programów LEX? Jakich zagadnień dotyczyły? Wszystkiego dowiesz się, zapoznając się z naszym raportem na ten temat.
Listę najczęściej czytanych orzeczeń unijnych przedstawiamy w kolejności od tych najbardziej popularnych. Przy okazji przypominamy również publikacje udostępnione w programach LEX, które omawiają przedmiotowe orzeczenia.
1. T-668/19 (Ardagh Metal Beverage Holdings)
Rzadko zdarza się, aby pierwsze miejsce na liście najczęściej czytanych orzeczeń zajmował wyrok dotyczący znaków towarowych. Tym razem jest inaczej, być może z tego powodu, że chodzi o pierwszy unijny wyrok dotyczący rejestracji dźwiękowego znaku towarowego przedstawionego w formacie pliku dźwiękowego.
TSUE orzekł wnim, że plik z dźwiękiem otwieranej puszki napoju wraz z następującymi po nim ciszą i musowaniem nie może zostać zarejestrowany jako znak towarowy w odniesieniu do różnych napojów i do pojemników z metalu do transportu i składowania, ponieważ nie wykazuje charakteru odróżniającego.
Więcej zob.:
2. C-121/21 R (Czechy p. Polsce)
Drugie w kolejności orzeczenie to wrześniowe postanowienie w sprawie polsko-czeskiego sporu o kopalnię Turów. TSUE orzekł w nim, że Polska musi zapłacić na rzecz Komisji Europejskiej okresową karę pieniężną w wysokości pół miliona euro dziennie ze względu na niezaprzestanie wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów. TSUE uznał, że tego rodzaju kara jest konieczna do wzmocnienia skuteczności środka tymczasowego z maja br. zobowiązującego do natychmiastowego zamknięcia kopalni i odwiedzenia Polski od opóźniania dostosowania swojego zachowania do tego postanowienia.
W uzasadnieniu postanowienia warto zwrócić uwagę na powody, dla których TSUE nie przychylił się do wniosku Polski o uchylenie majowego postanowienia oraz co zadecydowało o takiej a nie innej wysokości kary pieniężnej nałożonej na nasz kraj.
Więcej zob.:
3. C‑932/19 (OTP Jelzálogbank)
Na 3. miejscu na liście najczęściej czytanych orzeczeń jest wrześniowy wyrok w sprawie kredytów walutowych. Chociaż dotyczył on prawa węgierskiego, to jego analiza pozwala wyciągnąć wnioski, które mogą być przydatne dla polskiej praktyki w sprawach frankowych.
Zdaniem naszego eksperta dr. Łukasza Węgrzynowskiego, jeden z takich wniosków dotyczy konieczności stwierdzenia nieważności umowy kredytu zawierającej warunki nieuczciwe na podstawie kryteriów obiektywnych i wynikających z tego konsekwencji. Podkreśla on, że sąd krajowy nie może się oprzeć wyłącznie na potencjalnie korzystnym dla konsumenta charakterze unieważnienia danej umowy w całości. Tym samym, stwierdzenia nieważności takiej umowy nie należy łączyć z prawem konsumenta do odmowy ochrony przed szkodliwymi skutkami spowodowanymi unieważnieniem umowy jako całości. Są to dwa odrębne zagadnienia, które powinny być rozstrzygane na różnych etapach sądowej kontroli umowy zawierającej warunki nieuczciwe. Najpierw sąd krajowy, wg dr. Węgrzynowskiego powinien ocenić, czy zachodzą podstawy dla stwierdzenia nieważności umowy, a następnie czy to stwierdzenie może prowadzić do szczególnie niekorzystnych skutków dla konsumenta. W razie odpowiedzi pozytywnej sąd powinien rozważyć możliwość zastosowania regulacji zastępczej zapewniając jednocześnie konsumentowi możliwość złożenia skutecznego oświadczenia o chęci skorzystania z ochrony przed niekorzystnymi skutkami stwierdzenia nieważności umowy w postaci zastosowania regulacji zastępczej. Właśnie możliwość sprzeciwienia się regulacji zastępczej wyznacza płaszczyznę, na której powinien zostać uwzględniony interes konsumenta w ramach oceny prawnej dotyczącej nieważności umowy. W polskich realiach, stanowisko konsumenta-kredytobiorcy powinno być uwzględniane zwłaszcza przy ewentualnym zastosowaniu art. 358 § 2 k.c. lub regulacji zbliżonych. Natomiast nie łączy się z możliwością „odfrankowienia” umowy kredytu. Należy podkreślić, że „odfrankowienie” nie stanowi postaci uzupełnienia umowy i nie polega na zastosowaniu regulacji zastępczej, opiera się jedynie na stwierdzeniu, że umowa może nadal obowiązywać mimo braku niektórych elementów. Mieści się zatem w ramach oceny, czy zachodzą podstawy dla stwierdzenia nieważności umowy, która powinna opierać się na kryteriach obiektywnych.
Więcej zob.:
4. C-855/19 (Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy)
Kolejny wyrok - tym razem w polskiej sprawie - dotyczył prawa podatkowego. TSUE uznał, że tzw. pakiet paliwowy, a konkretnie przepisy ustawy VAT nakładające na firmy obowiązek zapłaty podatku od wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych w ciągu pięciu dni od ich sprowadzenia na terytorium Polski, są sprzeczne z dyrektywą VAT.
Niewątpliwie przedmiotowy wyrok ma istotne skutki zarówno dla sytuacji podatkowej firm w Polsce jak i dla polskiego prawa podatkowego. W przypadku firm, które wpłaciły zaliczki, orzeczenie daje podstawę do wystąpienia do organów podatkowych o zwrot nadpłaty podatku bądź zwrócenia się z wnioskiem o wznowienie postępowania, jeżeli w ich sprawie wydane już zostało prawomocne rozstrzygnięcie. W przypadku przedsiębiorstw, które nie wpłaciły jeszcze zaliczek, wyrok stwarza możliwość uchylenia się od ich zapłaty fiskusowi.
Wyrok ten tworzy również konieczność zmiany obowiązującego prawa - art. 103 ust. 5a ustawy o VAT w tej postaci nie może bowiem zostać zachowany. Znalezienie innego - szybkiego, skutecznego, i - dodajmy - zgodnego z prawem UE rozwiązania, powinno być priorytetem dla polskiego ustawodawcy, w innym bowiem wypadku powstaje ryzyko stworzenia podatnego gruntu dla wyłudzeń podatkowych.
Więcej zob.:
5. C-804/18 (WABE)
Ostatnie miejsce na liście najpopularniejszych wyroków unijnego Trybunału w trzecim kwartale b.r. zajmuje niemiecki wyrok dotyczący zakazu noszenia symboli religijnych w pracy. Trybunał orzekł w nim, że zakaz noszenia w miejscu pracy jakichkolwiek widocznych symboli wyrażających przekonania polityczne, światopoglądowe lub religijne może być uzasadniony koniecznością prezentowania przez pracodawcę neutralnego wizerunku wobec klientów lub zapobiegania konfliktom w pracy. Jednakże, uzasadnienie to musi odpowiadać rzeczywistej konieczności po stronie pracodawcy, a przy godzeniu wchodzących w grę praw i interesów sądy krajowe mogą uwzględniać specyficzny kontekst swego państwa członkowskiego, a w szczególności bardziej korzystne przepisy krajowe w zakresie ochrony wolności wyznania.
Jest to kolejne orzeczenie TSUE dotyczące ograniczenia prawa do uzewnętrzniania religii oraz relacji między swobodą przedsiębiorczości a wolnością religijną. Warto podkreślić, że dotychczasowa linia orzecznicza TSUE odbiega od sposobu orzekania w tego rodzaju sprawach przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, co powoduje, że spory dotyczące tej tematyki są trudne do oceny przez sądy krajowe.
Więcej zob.:
product manager LEX Prawo Europejskie