TSUE: co ciekawego czeka nas w grudniu?
Dziesięć. Tyle grudniowych wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE uznaliśmy jako Redakcja LEX za szczególnie wartościowe dla obrotu prawnego w Polsce. Aż sześć z nich dotyczy podatków. Pozostałe odnoszą się do zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, prawa żywnościowego i postępowania karnego.
Zwalczanie opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych - sprawa C-419/21 (X)
1 grudnia Trybunał Sprawiedliwości wyda wyrok w polskiej sprawie dotyczącej zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. TSUE dokona w nim w szczególności wykładni pojęcia transakcji handlowej, o której mowa w art. 2 pkt 1 dyrektywy 2011/7 na ten temat. Wątpliwości polskiego sądu dotyczyły tego, czy transakcją handlową jest umowa na dostawę towarów, zobowiązująca dostawcę do dostarczenia zamawiającemu za ustaloną w tej umowie cenę pewnej ilości towaru, a jednocześnie przyznająca zamawiającemu uprawnienie do jednostronnego decydowania o terminach i wielkościach poszczególnych, składających się na wykonanie przedmiotu umowy dostaw, włącznie z możliwością rezygnacji z części zakontraktowanych towarów, bez ponoszenia żadnych negatywnych konsekwencji z tego tytułu, w świetle której to umowy zamawiający jest zobowiązany do płatności za każdą z części dostawy w określonym terminie liczonym od otrzymania tej części dostawy, czy też każda z tych częściowych dostaw, wynikających ze zgłaszanego przez zamawiającego zapotrzebowania, stanowi odrębną transakcję handlową w rozumieniu dyrektywy, mimo że nie stanowi odrębnej umowy w rozumieniu prawa krajowego.
TSUE rozstrzygnie także w wyroku, czy w przypadku tego rodzaju umowy, w której strony przewidziały wiele dostaw towaru oraz płatności za każdą z dostaw w określonym terminie po każdej z tych dostaw, rekompensata za koszty odzyskiwania wierzytelności przewidziana w przedmiotowej dyrektywie należy się za opóźnienie każdej z płatności za poszczególne dostawy, czy też dyrektywa wymaga jedynie zapewnienia wierzycielowi rekompensaty z tytułu całej transakcji handlowej obejmującej wiele dostaw, niezależnie od liczby opóźnionych płatności za poszczególne dostawy.
Orzeczenie unijnego Trybunału będzie miało istotne znaczenie dla ochrony praw wierzycieli. Wpłynie ono również oczywiście na interpretację przepisów ustawy z 8.03.2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, która wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2011/7.
"Nazwa żywności" a "nazwa produktu" w rozumieniu rozporządzenia nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności - sprawa C-595/21 (LSI – Germany)
Tego samego dnia zapadnie wyrok TSUE dotyczący kwestii znakowania żywności. Wątpliwości, które ma rozwikłać Trybunał, dotyczą dwóch pojęć zawartych w podstawowym dla prawa żywnościowego akcie, jakim jest rozporządzenie nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Trybunał ma odpowiedzieć na pytanie, czy pojęcia "nazwy środka spożywczego" i "nazwy produktu" to te same nazwy czy też dwie różne nazwy tego samego środka spożywczego.
Zapytanie zostałe skierowane na kanwie postępowania krajowego dotyczącego oznakowania produktu (drobiowe mini salami z indyka), którego składnikami są tłuszcz palmowy i olej rzepakowy. W oznakowaniu produktu podane są dwie różne nazwy, zapisane różnej wielkości czcionką, co jest powodem wątpliwości, w pobliżu której z nich należy podać dodatkowe informacje o olejach roślinnych jako zamiennikach tłuszczów zwierzęcych, których występowania w produkcie powinien się normalnie spodziewać konsument.
Wątpliwości te mają o tyle doniosłe znaczenie, że wobec przedmiotowego produktu organ kontrolujący wydał zakaz jego wprowadzania do obrotu.
Raportowanie schematów podatkowych a Karta praw podstawowych UE - sprawa C-694/20 (Orde van Vlaamse Balies i in.)
8 grudnia unijny Trybunał rozstrzygnie pierwszą z "polecanych" podatkowych spraw. Przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE będzie ocena unijnych przepisów dotyczących raportowania schematów podatkowych (tzw. MDR) z punktu widzenia ich zgodności z Kartą praw podstawowych UE. Sprawę do Trybunału Sprawiedliwości wniósł belgijski sąd konstytucyjny, którego wątpliwości w kontekście art. 7 (prawo do poszanowania życia prywatnego) oraz art. 47 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Karty dotyczyły zawartych w art. 8ab ust. 5 dyrektywy 2011/16 w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania postanowień przewidujących w przypadku profesjonalnych pełnomocników powołujących się na tajemnicę zawodową obowiązek poinformowania innego pośrednika o konieczności zgłoszenia schematu podatkowego.
Jeśli TSUE stwierdzi niezgodność z Kartą praw podstawowych ww. przepisów o MDR, oznaczać to będzie konieczność zmiany unijnej dyrektywy i polskich przepisów implementujących zawartych w Ordynacji podatkowej.
Warunki stosowania w VAT uproszczonej procedury transakcji trójstronnej - sprawa C-247/21 (Luxury Trust Automobil)
Tego samego dnia TSUE wyda wyrok w drugiej podatkowej sprawie - tym razem dotyczącej uproszczonej procedury transakcji trójstronnej. "Bohaterem" sprawy jest spółka austriacka uczestnicząca w transakcji trójstronnej jako "środkowy pośrednik" w łańcuchu (towar będący przedmiotem umowy sprzedaży był wysyłany bezpośrednio z Wielkiej Brytanii do Czech, a wystawienie faktury odbywało się pomiędzy podmiotami brytyjskim i austriackim oraz austriackim i czeskim). Aby uniknąć obowiązku rejestracji w Czechach oraz rozliczenia tam wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, spółka austriacka postanowiła skorzystać z uproszczonej procedury transakcji trójstronnej. Warunkiem jej stosowania było oznaczenie faktury klauzulą wskazującą na to, że obowiązek zapłaty podatku jest przeniesiony na czeskiego nabywcę. Tymczasem spółka austriacka opatrzyła swoją fakturę sformułowaniem "zwolniona z podatku wewnątrzwspólnotowa transakcja trójstronna".
Wątpliwość, którą ma rozstrzygnąć TSUE, dotyczy tego, czy taka klauzula jest wystarczająca. W sprawie wypowiedziała się już rzecznik generalna TSUE, która stwierdziła w swojej opinii, że brak wskazania na fakturze przeniesienia obowiązku podatkowego na nabywcę, prowadzi do uznania, że dany zainteresowany podmiot nie skorzystał z opcji uproszczenia transakcji trójstronnej.
Czy można odzyskać nadpłacony VAT w przypadku sprzedaży konsumenckiej opodatkowanej błędną stawką podatkową? - sprawa C-378/21 (Finanzamt Österreich)
Zagadnienia podatkowego dotyczyć będzie również kolejny wyrok wydany 8 grudnia. Trybunał dokona w nim oceny sytuacji, w której podatnik, dokonując obliczeń, błędnie stosował zbyt wysoką stawkę podatku za usługi świadczone na rzecz swoich klientów, wykazywał ją na fakturze i ją odprowadzał. Pytanie, które zostało skierowane do TSUE, dotyczy tego, czy ów zbyt wysoki VAT powinien zostać zwrócony podatnikowi, czy też państwu przysługuje prawo do jego zatrzymania, a także tego, czy korekta faktur, utrudniona ze względu na brak danych odbiorców, byłaby w tym przypadku warunkiem niezbędnym dla skorygowania rozliczeń z fiskusem i odzyskania podatku.
W sprawie wypowiedziała się rzecznik generalna, która zaproponowała Trybunałowi wydanie rozstrzygnięcia, zgodnie z którym podatnikowi przysługuje prawo do skorygowania podatku, który został wykazany na fakturze w nieprawidłowej wysokości. Z kolei korekta faktur, która w rozpatrywanym przypadku faktycznie nie jest możliwa, ponieważ adresaci faktur nie są znani z nazwiska, nie jest w tych okolicznościach warunkiem niezbędnym dla odzyskania podatku.
Odroczenie przekazania osoby, której dotyczy europejski nakaz aresztowania - sprawa C-492/22 PPU (CJ)
Ostatni z wybranych wyroków, które zapadną 8 grudnia, odnosić się będzie do jednego z aspektów związanych z europejskim nakazem aresztowania (ENA). TSUE dokona oceny warunków, w których przekazanie osoby na podstawie ENA może zostać odroczone na podstawie art. 24 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 w sprawie europejskiego nakazu aresztowania w celu przeprowadzenia równoległego postępowania karnego w wykonującym nakaz państwie członkowskim, przy jednoczesnym pozostawieniu tej osoby w areszcie. W tym kontekście Trybunał wyjaśni, w szczególności, zakres pojęcia "wykonującego nakaz organu sądowego" oraz konsekwencje aktów wydanych przez organ niesądowy, w tym warunki, w jakich skuteczna kontrola sądowa przez niezawisły sąd może konwalidować taki akt.
Sprawa jest o tyle ciekawa, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym został złożony przez sąd rejonowy w Amsterdamie w związku z wykonywaniem w Holandii europejskiego nakazu aresztowania dotyczącego obywatela polskiego wydanego przez Sąd Okręgowy w Krakowie.
Zakres solidarnej odpowiedzialności nabywcy towarów w podatku VAT - sprawy połączone C-40/20 i C-173/20 (Presidenza del Consiglio dei Ministri e.a.)
15 grudnia pojawi się kolejny ciekawy podatkowy wyrok. Tym razem TSUE odpowie na pytanie, czy solidarna odpowiedzialność nabywcy towarów obejmuje odpowiedzialność za sam VAT, którego nie uregulował kontrahent, czy również za oprocentowanie narosłe w związku z opóźnieniem zapłaty. Chociaż sprawa dotyczy przepisów bułgarskich, to jej wynik będzie miał również znaczenie dla stosowania polskiej ustawy VAT.
Dzieje się tak, gdyż zarówno bułgarskie jak i polskie przepisy VAT (zob. art. 105a polskiej ustawy o VAT) przewidują solidarną odpowiedzialność nabywcy z podmiotem dokonującym dostawy towarów. Warunkiem solidarnej odpowiedzialności jest to, by nabywca wiedział lub miał uzasadnione podstawy przypuszczać, że podatek nie zostanie zapłacony.
W sprawie wypowiedziała się rzecznik generalna, która stwierdziła, że solidarna odpowiedzialność nabywcy ogranicza się jedynie do kwoty zobowiązania podatkowego.
Traktowanie pod względem podatkowym usług świadczonych za pośrednictwem platform internetowych - sprawa C-83/21 (Airbnb Ireland i Airbnb Payments UK)
22 grudnia zapadnie jeszcze jeden ważny grudniowy wyrok w zakresie podatków. Trybunał odpowie w nim na pytanie, czy pośrednictwo w krótkoterminowym najmie lokali, realizowane za pomocą platform takich jak Airbnb, może powodować obowiązek płacenia podatku u źródła.
Sprawa, która trafiła do TSUE, dotyczy konkretnie platform Airbnb z siedzibami w Irlandii i w Wielkiej Brytanii, które współpracują z właścicielami lokali na wynajem we Włoszech. W rozpatrywanej przez unijny Trybunał sprawie spór toczył się o zgodność z prawem UE włoskich przepisów podatkowych przewidujących, że platformy takie jak Airbnb powinny od swoich usług pośrednictwa płacić we Włoszech podatek dochodowy (konkretnie tzw. podatek u źródła). Co więcej, powinny one we Włoszech ustanowić przedstawiciela podatkowego odpowiedzialnego za wpłacenie tego podatku.
W sprawie wypowiedział się polski rzecznik TSUE Maciej Szpunar, który uznał, że usługi oferowane przez Airbnb mogą powodować obowiązek płacenia podatku u źródła. Z drugiej jednak strony rzecznik zakwestionował obowiązek wyznaczenia przedstawiciela podatkowego przez platformy takie jak Airbnb.
W Polsce nie istnieje póki co systemowe uporządkowanie podatku u źródła dotyczącego podobnych usług. Rozstrzygnięcie Trybunału może mieć jednak istotne znaczenie dla polskiego ustawodawcy w zakresie ewentualnych przyszłych rozwiązań w tym zakresie, zwłaszcza w związku z poszukiwaniem nowych źródeł dochodów dla Skarbu Państwa.
Zwolnienie z akcyzy alkoholu wykorzystanego do produkcji substancji smakowo-aromatycznych - sprawa C-332/21 (Quadrant Amroq Beverages)
Tego samego dnia zostanie wydany ostatni z "polecanych" grudniowych podatkowych wyroków. Sprawa, którą rozstrzygnie TSUE dotyczy zwolnienia z akcyzy alkoholu etylowego, wykorzystanego do produkcji substancji smakowo-aromatycznych w rodzaju, który był lub ma być użyty do produkcji napojów bezalkoholowych o zawartości alkoholu nieprzekraczającej 1,2% objętościowo. Trybunał dokona więc wykładni art. 27 ust. 1 lit. e) dyrektywy 92/83 w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych.
Do sprawy dołączył się w charakterze interwenienta przedstawiciel polskiego rządu. Przedmiotowe rozstrzygnięcie może bowiem skutkować koniecznością zmiany przepisów polskiego prawa akcyzowego. Zmiana taka dotyczyłaby w szczególności art. 30 ust. 9 pkt 5 oraz art. 32 ustawy o podatku akcyzowym.
Warunki ekstradycji do państw trzecich obywateli Unii, innych niż obywatele wezwanego państwa członkowskiego - sprawa C-237/21 (Generalstaatsanwaltschaft München)
Ostatnim "polecanym" w grudniu orzeczeniem będzie wyrok dotyczący ekstradycji, który podobnie jak dwa wyżej wymienione orzeczenia podatkowe zapadnie 22 grudnia br.
Przedmiotem sporu zawisłego przed Trybunałem unijnym są warunki dopuszczalności ekstradycji do państwa trzeciego obywatela Unii, niebędącego obywatelem wezwanego państwa członkowskiego. W sprawie chodzi konkretnie o wyrażenie zgody na ekstradycję do Bośni i Hercegowiny, w celu wykonania kary sześciu miesięcy pozbawienia wolności, osoby zamieszkującej na terytorium Niemiec, która posiada jednocześnie obywatelstwo Bośni i Hercegowiny, Serbii oraz Chorwacji. Powołując się na wyrok TSUE w kluczowej dla tej problematyki sprawie C-247/17, Raugevicius, niemiecka prokuratura wniosła o uznanie ekstradycji osoby ściganej za niedopuszczalną z uwagi na posiadanie przez nią obywatelstwa jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej – Chorwacji. Jak bowiem orzekł unijny Trybunał w tym wyroku, w przypadku wniosku o ekstradycję dotyczącego obywatela Unii Europejskiej, który skorzystał z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się, złożonego przez państwo trzecie w celu wykonania kary pozbawienia wolności, wezwane państwo członkowskie, którego prawo krajowe zakazuje ekstradycji własnych obywateli poza terytorium Unii do celów wykonania kary pozbawienia wolności oraz przewiduje możliwość odbycia takiej kary orzeczonej za granicą na jego terytorium, jest zobowiązane do zapewnienia temu obywatelowi Unii – jeżeli ma on stałe miejsce zamieszkania na jego terytorium – takiego samego traktowania w zakresie ekstradycji, jak w przypadku własnych obywateli.
Sąd niemiecki, który wystąpił do TSUE z wnioskiem prejudycjalnym, zauważył jednak istotną różnicę między stanem faktycznym i prawnym sprawy Raugevicius i sprawy toczącej się przed nim. Finlandia, której porządku prawnego dotyczyła sprawa Raugevicius, uznaje bowiem za "obywatela" nie tylko obywateli tego państwa, ale również cudzoziemców zamieszkałych w tym kraju, podczas gdy w prawie niemieckim pojęcie obywatela obejmuje jedynie obywateli Niemiec, a nie dotyczy innych obywateli UE.
W sprawie uczestniczy przedstawiciel polskiego rządu, a przedmiotem jego zainteresowania jest związek sprawy z art. 604 § 2 pkt 1 kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli osoba, wobec której skierowano wniosek o ekstradycję, ma w Polsce stałe miejsce zamieszkania, można odmówić wydania takiej osoby. W przypadku odmowy wydania, polskie prawo przewiduje możliwość ścigania takiej osoby zgodnie z art. 110 § 2 kodeksu karnego. Wyrok w przedmiotowej sprawie może mieć więc wpływ na wykładnię i praktykę stosowania przepisów polskiego prawa dotyczących wydania osób ściganych na wniosek państw trzecich.
product manager LEX Prawo Europejskie