TSUE: co ciekawego czeka nas w kwietniu?
Kwiecień zapowiada kilka ważnych i ciekawych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE, które powinny zainteresować uczestników obrotu prawnego w Polsce. Wśród nich znaleźć można orzeczenia dotyczące: danych osobowych, ochrony konsumentów, odszkodowania za opóźniony lub odwołany lot, postępowania karnego, prawa autorskiego oraz czasowego przywracania kontroli na granicach.
Zatrzymywanie przez państwo danych o ruchu i lokalizacji użytkowników telefonii komórkowej i internetu - sprawa C-140/20 (Commissioner of the Garda Síochána i in.)
5 kwietnia Trybunał Sprawiedliwości wyda istotny wyrok dotyczący zatrzymywania i dostępu do danych osobowych generowanych w sektorze łączności elektronicznej. Odpowie w nim na pytanie, kiedy dozwolone jest ogólne i masowe przechowywanie danych o ruchu i lokalizacji użytkowników telefonii komórkowej czy internetu.
W sprawie została już wydana opinia rzecznika generalnego, który zaproponował TSUE wydanie orzeczenia, zgodnie z którym tego rodzaju przechowywanie danych jest możliwe tylko w przypadku poważnego zagrożenia bezpieczeństwa narodowego.
Koszty zastępstwa procesowego, których zwrotu mogą się domagać konsumenci w sprawach dotyczących nieuczciwych klauzul walutowych - sprawa C-385/20 (Caixabank)
Dwa dni później, 7 kwietnia, zapadnie wyrok dotyczący ponoszenia przez konsumenta kosztów postępowania, w którym orzeczono o nieuczciwym charakterze warunku umownego. W stanie faktycznym sprawy wydany został korzystny dla konsumentów wyrok dotyczący nieuczciwych klauzul walutowych, który jednocześnie obciążył bank kosztami postępowania. Pytanie, które skierował do TSUE hiszpański sąd, dotyczyło tego, czy ryczałtowe koszty zastępstwa procesowego przewidziane w przepisach tego kraju, które nie pozwalają odzyskać pełnych kosztów wynagrodzenia prawnika, który zastępował konsumenta, są zgodne z dyrektywą 93/13.
W sprawie wystąpił jako interwenient przedstawiciel polskiego rządu.
Odszkodowanie z tytułu opóźnienia lotu - sprawa C-561/20 (United Airlines)
Tego samego dnia unijny Trybunał wyda wyrok, który odpowie na pytania belgijskiego sądu dotyczące stosowania rozporządzenia nr 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. W przedmiotowej sprawie wątpliwości odnosiły się do tego, czy ww. rozporządzenie może być stosowane w przypadku lotów łączonych z terytorium UE do państwa trzeciego, gdy dwa loty składające się na lot łączony były obsługiwane przez przewoźnika lotniczego niebędącego przewoźnikiem wspólnotowym, zaś do opóźnienia doszło podczas ostatniego z lotów, który odbył się między dwoma lotniskami położonymi na terytorium państwa trzeciego.
W postępowaniu w sprawie uczestniczył również w charakterze interwenienta przedstawiciel polskiego rządu. Z całą pewnością bowiem przedmiotowy wyrok będzie miał znaczenie dla stosowania przez polski Urząd Lotnictwa Cywilnego oraz przez przewoźników lotniczych unijnych przepisów dotyczących odszkodowania za opóźniony lub odwołany lot. Wyrok ten wpłynie również na zakres uprawnień przysługujących pasażerom lotniczych, w tym obywatelom polskim.
Stosowanie zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym - sprawa C-150/21 (Prokuratura Rejonowa Łódź-Bałuty)
Trzeci wyrok, który zapadnie 7 kwietnia, dotyczyć będzie polskiej sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia o wykonanie kary o charakterze pieniężnym, nałożonej przez władze holenderskie za czyn polskiego obywatela polegający na przekroczeniu dozwolonej prędkości w ruchu drogowym.
Polski sąd powziął w sprawie wątpliwości, czy przewidziana w prawie holenderskim możliwość odwołania się od mandatu wystawionego przez tamtejszy organ administracyjny - Centraal Justiteel Incassobureau - do prokuratora spełnia wymogi decyzji ramowej 2005/214 w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym w zakresie przewidzianego w tej decyzji warunku odwołania się do sądu właściwego także w sprawach karnych.
Ponieważ wyrok w sprawie C-150/21 Prokuratura Rejonowa Łódź-Bałuty będzie miał wpływ na praktykę stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego, dotyczących wykonania orzeczeń o karach o charakterze pieniężnym, wydanych przez organy innych państw członkowskich, w postępowaniu przed TSUE uczestniczył przedstawiciel polskiego rządu.
Dyrektywa autorska a wolność wypowiedzi - sprawa C-401/19 (Polska p. Parlamentowi i Radzie)
26 kwietnia zostanie opublikowany wyrok, który rozstrzygnie skargę Polski na przepisy dyrektywy 2019/790 w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym, dotyczące odpowiedzialności platform internetowych za naruszenia praw autorskich. Rząd polski zarzuca postanowieniom tejże dyrektywy, że w celu uniknięcia odpowiedzialności platformy internetowe, zobowiązane do jej stosowania, będą musiały automatycznie weryfikować (filtrować) treści zamieszczane przez użytkowników pod kątem potencjalnych naruszeń prawa autorskiego. A to wraz z obowiązkiem wprowadzenia mechanizmów kontroli prewencyjnej, nie spełnia wymogu proporcjonalności i tym samym narusza prawo do wolności słowa.
W sprawie wypowiedział się już rzecznik generalny, którego zdaniem, pomimo że zaskarżone przez Polskę przepisy dyrektywy autorskiej pociągają za sobą ingerencję w wolność wypowiedzi, to ingerencja ta spełnia przesłanki ustanowione w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej.
Możliwość tymczasowego przywrócenia przez państwo UE kontroli granicznej na granicach wewnętrznych - sprawa C-368/20 i C-369/20 (Landespolizeidirektion Steiermark)
Również 26 kwietnia zapadnie wyrok w sprawie dotyczącej możliwości tymczasowego przywrócenia przez państwo UE kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. Przedmiotowa sprawa trafiła do Trybunału unijnego z Austrii, która w 2015 r. przywróciła kontrole na granicy ze Słowenią w związku z kryzysem migracyjnym. Kontrole te były przedłużane na podstawie różnych wyjątków przewidzianych w kodeksie Schengen.
W sprawie wydał już opinię rzecznik generalny, który zaproponował TSUE wydanie wyroku, zgodnie z którym państwo UE stojące w obliczu utrzymujących się poważnych zagrożeń dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego może przywrócić kontrole na swoich granicach wewnętrznych na okres dłuższy niż sześć miesięcy. Zdaniem rzecznika przekroczenie tego okresu podlega jednak szczególnie restrykcyjnym warunkom.
Czy grupy konsumentów mogą pozwać Facebooka? - sprawa C-319/20 (Meta Platforms Ireland)
28 kwietnia zapadnie wyrok dotyczący czynnej legitymacji procesowej stowarzyszenia, którego celem jest ochrona interesów konsumentów, w sporach dotyczących naruszenia danych osobowych. W stanie faktycznym sprawy niemiecki związek organizacji konsumenckich skierował do tamtejszych sądów przeciwko Facebook Ireland zarzuty o naruszenie reguł ochrony danych osobowych oraz reguł służących zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i ochronie konsumentów. Ponieważ niemiecki sąd miał wątpliwości, czy stowarzyszeniu, którego celem jest ochrona interesów konsumentów, takiemu jak związek organizacji konsumenckich, przysługuje jeszcze, po wejściu w życie RODO, uprawnienie do występowania przed sądami cywilnymi z powództwem dotyczącym naruszenia tego rozporządzenia, niezależnie od konkretnych naruszeń praw poszczególnych osób, których dane dotyczą, i bez otrzymanego od nich upoważnienia, wystąpił on do unijnego Trybunału ze stosownym pytaniem w tym zakresie.
Rzecznik generalny, który wydał opinię, zaproponował udzielenie odpowiedzi korzystnej dla stowarzyszeń konsumenckich.
product manager LEX Prawo Europejskie