Zaostrzenie kary z uwagi na nagminność dopuszczania się podobnych czynów zabronionych

Kwestia nagminności dopuszczania się podobnych czynów zabronionych nie jest całkowicie obojętna dla wymiaru (zaostrzenia) kary. Problem w tym, że nie jest elementem, który ustawodawca przewidział wprost jako współkształtujący wymiar represji karnej w stosunku do sprawcy. Pytanie zatem brzmi, jak dużą wagę do tego przykładać?

W linii orzeczniczej "Nagminność czynu zabronionego jako podstawa zaostrzenia kary" Michał Gabriel-Węglowski przyjrzał się bliżej zagadnieniu częstotliwości (nagminności) popełnienia danej kategorii czynu lub czynów zabronionych w określonym przedziale czasowym i miejscu, jako elementowi wpływającemu na wymiar represji karnej w stosunku do sprawcy.

Dyrektywy wymiaru kary

Przypomnijmy, że - zgodnie z ogólnymi dyrektywami - sąd wymierza karę:

• według swojego uznania,
• w granicach przewidzianych przez ustawę,
• bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu
• biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego,
• biorąc pod uwagę potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności:

• motywację i sposób zachowania się sprawcy, zwłaszcza w razie popełnienia przestępstwa na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia,
• popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim,
• rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków,
• rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa,
• właściwości i warunki osobiste sprawcy,
• sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także
• zachowanie się pokrzywdzonego.

Wymierzając karę sąd bierze także pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.

Stanowiska sądów co do nagminności dopuszczania się podobnych czynów zabronionych

W judykaturze dominuje pogląd, że nagminność danego typu przestępczości stanowi element oceniany z punktu widzenia potrzeb prewencji generalnej, a tym samym pośrednio wpływa na charakter i wymiar represji karnej. Pogląd, zgodnie z którym nagminność danego przestępstwa nie stanowi okoliczności wpływającej na wymiar kary, jest odosobniony. Michał Gabriel-Węglowski zwraca jednak uwagę, że w części orzeczeń wpisujących się w linię dominująca, wyrażana jest przekonanie, że zjawisku nagminności nie należy nadawać zbyt dużej wagi. Ponadto, kwestia ta nie jest ujmowana jednolicie w doktrynie i niektórzy autorzy paradoksalnie wskazują, że może ona nawet stanowić element łagodzący.

Więcej na ten temat znajdziesz w: Nagminność czynu zabronionego jako podstawa zaostrzenia kary.

Zobacz również:

• Stosowanie ogólnych dyrektyw wymiaru kary przy warunkowym zwolnieniu
• Dotychczasowa niekaralność - wpływ na wymiar kary
• Uprzednia karalność - wpływ na wymiar kary
• Przyznanie się oraz nieprzyznanie się do winy - wpływ na wymiar kary

Wojciech Kowalski
product manager Działu Legal