Mediacja i zawezwanie do próby ugodowej nie przerwą już biegu terminu przedawnienia
Zawezwanie do próby ugodowej oraz mediacja, jedynie zawieszą, a nie przerwą bieg terminu przedawnienia. Wiąże się to z nowelizacją przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących przedawnienia roszczeń, która weszła w życie 30 czerwca 2022 r. Co ta zmiana oznacza w praktyce?
Zmiana ma ukrócić praktykę składania przez wierzycieli wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia, a w konsekwencji ograniczyć liczbę spraw wpływających do sądów rejonowych z tego tytułu. W odniesieniu zaś do pozasądowego postępowania mediacyjnego nowa regulacja ma wpłynąć na zwiększenie zainteresowania tą instytucją jako sposobem polubownego rozwiązywania sporów.
Przerwanie a zawieszenie biegu terminu przedawnienia
Na wstępie wyjaśnić należy czym różnią się od siebie przedmiotowe instytucje prawa cywilnego. Jak wskazuje mec. Michał Koralewski w komentarzu praktycznym dostępnym w LEX - Zmiany dotyczące biegu terminu przedawnienia w praktyce.
"Przerwanie biegu terminu przedawnienia oznacza, iż termin ten rozpocznie swój bieg od początku po przerwaniu. Jeżeli zatem zdarzenie przerywające bieg terminu przedawnienia miałoby miejsce w ostatnim dniu tego terminu, to po zakończeniu tego zdarzenia wierzyciel uzyskuje ponownie pełen, kolejny okres przedawnienia. Inaczej wygląda sytuacja, gdy skutek danego zdarzenia ustawodawca wiąże jedynie z zawieszeniem biegu terminu przedawnienia. W tym bowiem przypadku przedawnienie biec będzie dalej po ustaniu przyczyny, która doprowadziła do jego zawieszenia. W naszym przykładzie, gdy do zdarzenia dochodzi w ostatnim dniu biegu terminu zawieszenia, wierzyciel – po zakończeniu okresu zawieszenia – miałby jeszcze tylko jeden dzień do przedawnienia jego roszczeń. Korzyścią wierzyciela byłoby zatem jedynie wstrzymanie biegu terminu przedawnienia na okres trwania zawieszenia. Jak wynika z powyższego, różnica pomiędzy przerwaniem a zawieszeniem biegu terminu przedawnienia jest dla wierzyciela kolosalna. Wyjaśnić jeszcze należy kwestię związaną z okresem trwania zdarzenia powodującego przerwanie albo zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Zarówno postępowanie pojednawcze, jak i mediacja pozasądowa są sformalizowanym procesem mającym swój moment początkowy i końcowy. Przykładowo, w przypadku zawezwania do próby ugodowej będą to odpowiednio dzień złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w sądzie albo nadanie go w placówce pocztowej operatora wyznaczonego oraz dzień przeprowadzenia postępowania pojednawczego przed sądem. Przez cały ten okres bieg terminu przedawnienia jest wstrzymany – nie jest ani zawieszony, ani nie biegnie nadal. Dopiero od dnia następującego po zakończeniu owego wstrzymania termin przedawnienia zaczyna bądź biec na nowo (w przypadku przerwania), bądź biegnie dalej (w przypadku zawieszenia)."
Szczegółową nowe regulacje omówiła sędzia Monika Biała podczas webinaru, z którego nagranie dostępne jest w LEX - Wpływ zawezwania do próby ugodowej na bieg przedawnienia roszczenia.
Wpływ zawezwania do próby ugodowej na bieg przedawnienie roszczenia - pytani
Wydawać by się mogło na pierwszy rzut oka, że nowelizacja nie jest skomplikowana i nie wywoła, żednych pytań w praktyce. Podczas wskazanego webiunarium pojawiło się jednak ich kilkanaście. Odpowiedzi na nie dostępne są także w LEX. Przykładowe wątpliwe kwestie i odpowiedzi na nie to:
- Czy wprowadzenie nowelizacji nie przesądza, że dotychczasowe wnioski o zawezwanie do próby ugodowej (składane jako pierwsze w danej sprawie) przerywają jednak bieg terminu przedawnienia?
Nowe przepisy mają zastosowanie do postępowań pojednawczych, w których wniosek zostanie złożony po 30 czerwca 2022 r. Skuteczne złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej do 30 czerwca 2022 r. i przeprowadzenie postępowania pojednawczego powodowało, że termin przedawnienia wierzytelności zaczynał biec na nowo po zakończeniu postępowania pojednawczego. W przypadku złożenia wniosku po 30 czerwca 2022 r. postępowanie pojednawcze skutkować będzie jedynie zawieszeniem biegu przedawnienia i dalszym biegiem terminu przedawnienia po zakończeniu postępowania. Zatem „dotychczasowe” (czyli złożone do 30 czerwca 2022r.) wnioski o zawezwanie do próby ugodowej (składane jako pierwsze w danej sprawie) przerywają bieg terminu przedawnienia.
- Czy długość postępowania pojednawczego ma znaczenie dla ustalenia okresu przedawnienia?
W stanie prawnym przed nowelizacją – tj. w odniesieniu do wniosków o zawezwanie do próby ugodowej złożonych przed 30 czerwca 2022 r. długość postępowania pojednawczego nie ma znaczenia dla okresu przedawnienia ponieważ wniosek powoduje przerwanie biegu przedawnienia, a po przerwie biegnie ono na nowo, od początku. Po zmianie przepisów, w odniesieniu do wniosków o zawezwanie do próby ugodowej złożonych po 30 czerwca 2022 r. będzie miała znaczenie dla ustalenia okresu przedawnienia, ponieważ zawezwanie do próby ugodowej nie będzie powodowało ponownego rozpoczęcia biegu terminu przedawnienie lecz jedynie zawieszenie tego terminu przez czas trwania postępowania przed sądem. Na skutek złożenia wniosku okres przedawnienia będzie mógł zostać wydłużony jedynie o kilka miesięcy, nie zaś o termin przedawnienia przewidziany dla roszczeń danego rodzaju. Termin przedawnienia roszczenia będzie się wydłużał o czas postępowania przed sądem.
- Jakie sąd ma możliwości zbadania celu zawezwania do próby ugodowej?
Jak podkreśla sędzia Monika Biała: "jest to złożony problem, ponieważ formalnie sąd nie został wyposażony w konkretne instrumenty prawne pozwalające na badanie celu zawezwania do próby ugodowej. W orzecznictwie istnieje koncepcja, która akceptuje co do zasady kolejne zawezwania do próby ugodowej (jako czynność, która przerywa bieg przedawnienia), jednakże nakłada na sąd obowiązek badania, czy jest to czynność, która potencjalnie może doprowadzić do realizacji roszczenia, oraz badania, jaki jest jej rzeczywisty cel. Pomimo tego, zauważyć należy jednak, że w postępowaniu pojednawczym nie przeprowadza się żadnych dowodów. We wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, wnioskodawca jest obowiązany jedynie oznaczyć zwięźle sprawę, przy czym nie zwalnia to sądu od przeprowadzania ustaleń ogólnego stanu faktycznego. Niemożliwe jest jednak przeprowadzenie postępowania dowodowego w celu ustalenia, czy roszczenie objęte próbą ugodową w ogóle istnieje, a jeśli istnieje – to w jakim rozmiarze, jak również tego, czy przedłożony wniosek stanowi czynność przedsięwziętą bezpośrednio w celu jego dochodzenia, czy został złożony wyłącznie w celu przerwania biegu przedawnienia. Jeśli zaś chodzi o „możliwości” sądu w zakresie zbadania celu zawieszenia to wydaje się, że wątpliwości co do rzeczywistego celu wniosku sąd może powziąć np. w sytuacji gdy jest to któryś z kolei wniosek lub gdy jego treść (niezawierająca konkretnej propozycji ugody) na to wskazuje".
Product manager LEX Kancelaria Prawna