Podstawy odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania - wnioski z grudniowych wyroków TSUE

W czterech grudniowych wyrokach Trybunał Sprawiedliwości UE wypowiedział się na temat różnych aspektów odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania (ENA). Dotyczyły one możliwości odmowy wykonania ENA wobec matki dziecka oraz w przypadku zaocznie wydanych wyroków. Dwa z tych wyroków odnosiły się do polskich obywateli.

W programie LEX Prawo Europejskie znaleźć można omówienia do wszystkich tych wyroków. W tym miejscu prezentujemy najważniejsze wnioski wynikające z przedmiotowych orzeczeń.

Odmowa wykonania ENA wobec matki dziecka

Wyrok w sprawie C-261/22 (G.K.) dotyczył matki dziecka skazanej na 5 lat pozbawienia wolności, wobec której zastosowano ENA. Problem, który musiał rozstrzygnąć TSUE, dotyczył możliwości odmowy lub, w każdym razie, odroczenia przekazania matki mieszkającej z małoletnimi dziećmi.

W wyroku Trybunał unijny stwierdził, że sąd krajowy nie może odmówić wykonania ENA z tego tylko względu, że osoba, której dotyczy ENA, jest matką zamieszkujących z nią małych dzieci. Jednakże sąd może, w drodze wyjątku, odmówić przekazania tej osoby, jeżeli spełnione są dwie przesłanki:

• musi istnieć rzeczywiste ryzyko naruszenia prawa podstawowego matki do poszanowania jej życia prywatnego i rodzinnego oraz najlepszego interesu jej dzieci z uwagi na systemowe lub ogólne nieprawidłowości w zakresie warunków odbywania kary pozbawienia wolności przez matki małych dzieci i opieki nad tymi dziećmi w wydającym ENA państwie członkowskim oraz
• muszą istnieć poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, iż z powodu takich warunków odnośne osoby, zważywszy na ich sytuację osobistą, będą na to ryzyko narażone.

Więcej na ten temat zob. w LEX Prawo Europejskie.

Fakultatywna odmowa wykonania ENA: decyzje wydane w wyniku rozpraw, na które ścigani nie stawili się osobiście

Przed TSUE zapadły również trzy podobne do siebie wyroki w sprawach C-396/22, C-397/22 i C-398/22 (Generalstaatsanwaltschaft Berlin) dotyczące możliwości odmowy wykonania ENA przez wykonujący nakaz organ sądowy w związku z tym, że rozstrzygnięcia sądów skazujących, na których oparto ENA, zostały wydane w wyniku rozpraw, na które ścigani nie stawili się osobiście.

We wszystkich trzech wymienionych wyrokach TSUE stanął w szczególności przed zadaniem ustalenia zakresu pojęcia "rozprawa, w wyniku której wydano orzeczenie" jako elementu omawianej fakultatywnej przesłanki odmowy wykonania ENA. W swoich wyrokach TSUE ocenił, czy w zakres tego pojęcia wchodzą postępowania krajowe, których dotyczą trzy wyroki, czyli:

• postępowanie przed sądem polskim, które zakończyło się wyrokiem orzekającym karę łączną poprzez połączenie a posteriori kar orzeczonych wcześniej, gdy w ramach tego postępowania organ orzekający nie może ponownie zbadać orzeczenia o winie zainteresowanego ani zmienić tamtych kar, lecz dysponuje pewnym zakresem swobody przy ustalaniu wymiaru tej kary łącznej (wyrok w sprawie C-396/22);
• polskie postępowanie odwoławcze, w wyniku którego zapadł wyrok utrzymujący w mocy orzeczenie wydane w pierwszej instancji i ostatecznie rozstrzygający sprawę (wyrok w sprawie C-397/22) oraz
• czeskie postępowanie odwoławcze, które zakończyło się wydaniem wyroku zmieniającego orzeczenie wydane w pierwszej instancji i rozstrzygającego ostatecznie sprawę (wyrok w sprawie C-398/22).

Ciekawym wątkiem związanym ze sprawą C-397/22 dotyczącą polskiego obywatela była także kwestia wykładni obowiązku właściwego zawiadomienia w naszym kraju osoby ściganej o wyznaczonym terminie i miejscu rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie, o którym jest mowa w art. 4a ust. 1 lit. a) ppkt (i) decyzji ramowej w sprawie ENA.

Więcej na ten temat zob. w LEX Prawo Europejskie.

Jak w programie LEX Prawo Europejskie znaleźć omówienia dotyczące ENA?

Nic prostszego. Wystarczy w wyszukiwarkę LEX Search wpisać słowa "ena omówienie" i kliknąć w "Szukaj":

Po kliknięciu otworzy się lista wynikowa z dokumentami i publikacjami zawierającymi te wyrazy. Na samej górze tej bardzo obszernej listy znajdują się omówienia orzeczeń dotyczących właśnie europejskiego nakazu aresztowania:

Jeśli chcesz sprawdzić, o jakich jeszcze ważnych unijnych orzeczeniach dotyczących europejskiego nakazu aresztowania piszemy w LEX Prawo Europejskie, zamów już dziś bezpłatny, dwutygodniowy dostęp testowy do naszego programu.

Tagi:
• LEX Prawo Europejskie