Obliczanie terminów w postępowaniu administracyjnym
Przestrzeganie terminów przewidzianych w danej procedurze jest niezbędne dla jej prawidłowego przebiegu. Stąd sztuka obliczania terminów powinna być jedną z podstawowych i zarazem kluczowych umiejętności każdego uczestnika postępowania. Nie inaczej rzecz się ma w postępowaniu administracyjnym, w którym terminy odgrywają niebagatelną rolę.
Jak wskazuje D. Trzcińska w: Obliczanie terminów w postępowaniu administracyjnym, kluczowe znaczenie w wypadku terminów ma ich podział na:
- terminy prawa materialnego i
- terminy prawa procesowego.
Uchybienie terminowi prawa materialnego wywołuje skutek w postaci wygaśnięcia praw lub obowiązków ze sfery prawa materialnego (np. termin uiszczenia opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych). Uchybienie terminowi prawa procesowego, czyli takiemu, który jest ustanowiony dla dokonania danej czynności w postępowaniu, skutkuje najczęściej bezskutecznością tej czynności, dla której ustanowiony został termin (np. termin do wniesienia odwołania od decyzji administracyjnej).
Artykuł 57 i następne k.p.a. odnoszą się jedynie do terminów proceduralnych, o czym świadczy jednoznacznie oznaczony w art. 1 zakres przedmiotowy Kodeksu. Tym samym przepis ten (a także dalsze, w tym możliwość przywrócenia uchybionego terminu) nie może odnosić się do terminów o charakterze materialnym, po upływie których czynność nie może być skutecznie dokonana i których przywrócenie nie jest prawnie możliwe (zobacz wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 3 listopada 2023 r., II SA/Bd 791/23, LEX nr 3645001).
Uchybienie terminu materialnego wywołuje skutek prawny wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnym. W takim przypadku stosunek materialnoprawny nie może być nawiązany, stąd nie ma przedmiotu postępowania administracyjnego, więc postępowanie nie może być wszczęte, a wszczęte jako bezprzedmiotowe podlega umorzeniu (zobacz wyrok WSA w Poznaniu z dnia 3 lutego 2023 r., III SA/Po 890/22, LEX nr 3512395).
Początkowy dzień terminu
Początkowym dniem każdego z terminów, niezależnie od tego czy wyznaczony jest on w dniach tygodniach, miesiącach czy latach, jest zawsze dzień, w którym nastąpiło pewne zdarzenie mające określone skutki prawne, zaś art. 57 § 1 k.p.a. wprowadza jedynie specyficzny sposób obliczania terminu określonego w dniach poprzez brak uwzględnienia przy jego obliczaniu dnia w którym zdarzenie nastąpiło. Powyższe nie oznacza przy tym, iż termin taki nie rozpoczął biegu w dniu w którym zdarzenie nastąpiło, czego skutkiem jest chociażby dopuszczalność złożenia odwołania od decyzji już w dniu jej doręczenia (zobacz wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2020 r., II OSK 368/18, LEX nr 3078963).
Terminy określone w dniach
Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu. Jeśli przykładowo, strona odebrała decyzję w dniu 15 stycznia, to owego dnia nie wlicza się do biegu terminu, a w wypadku np. 14-dniowego terminu na wniesienie odwołania, upłynie on z dniem 29 stycznia o godz. 24.00.
Terminy określone w tygodniach
Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu. D. Trzcińska wskazuje, że gdyby zatem termin do dokonania określonej czynności określony został w tygodniach (np. dwa tygodnie), to data odebrania pisma wzywającego do dokonania tej czynności przez stronę byłaby początkiem biegu dwutygodniowego terminu, który upłynąłby tego samego dnia w ostatnim (czyli drugim) tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu (czyli np. jeśli strona odebrałaby pismo w środę 15 marca, to koniec terminu nastąpiłby w środę 29 marca o godz. 24.00).
Terminy określone w miesiącach
Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Wskazując za D. Trzcińską, jeśli przykładowo miesięczny termin rozpocząłby bieg 31 grudnia, to upłynąłby 31 stycznia następnego roku o godz. 24.00.
Terminy określone w latach
Terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu poprzedzającym bezpośrednio ten dzień (jak podkreśla D. Trzcińska - wyjątkiem jest sytuacja, w której np. termin trzyletni rozpocząłby bieg 29 lutego; wówczas należałoby przyjąć, że upłynął on 28 lutego trzy lata później).
Koniec terminu w dzień ustawowo wolny od pracy albo w sobotę
Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na:
- dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub
- sobotę,
termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą. W tej sytuacji koniec terminu „przesuwa się” na najbliższy dzień powszedni.
Przypomnijmy, że oprócz niedziel, dniami ustawowo wolnymi od pracy są:
- 1 stycznia - Nowy Rok,
- 6 stycznia - Święto Trzech Króli,
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja - Święto Państwowe,
- 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada - Wszystkich Świętych,
- 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości,
- 24 grudnia - Wigilia Bożego Narodzenia,
- 25 grudnia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia - drugi dzień Bożego Narodzenia.
W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, dniem wolnym od pracy jest także dzień określony przez Prezesa Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia.
Zachowanie terminu
W temacie obliczania terminów w postępowaniu administracyjnych, warto również przypomnieć, w jakich wypadkach prawodawca przewiduje zachowanie terminu.
Termin w postępowaniu administracyjnym uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało:
- wysłane na adres do doręczeń elektronicznych organu administracji publicznej, a nadawca otrzymał dowód otrzymania, o którym mowa w art. 41 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych;
- nadane w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe albo placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej albo państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
- złożone w polskim urzędzie konsularnym;
- złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej;
- złożone przez członka załogi statku morskiego kapitanowi statku;
- złożone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego.
Przywrócenie terminu
W postępowaniu administracyjnym, podobnie jak i w innych postępowaniach, istnieje możliwość przywrócenia terminu. Wskazuje się jednak, że nie jest możliwe przywrócenie terminu:
- o charakterze materialnoprawnym;
- do dokonania czynności procesowych przez organ administracji publicznej.
Stąd też organ administracji prowadzący postępowanie nie może uzyskać statusu osoby zainteresowanej przywróceniem terminu. Osobą zainteresowaną przywróceniem terminu jest zaś każdy, kto jest uprawniony lub zobowiązany do dokonania konkretnej czynności procesowej w określonym terminie, czyli strona, uczestnik na prawach strony i inni uczestnik.
Co istotne, przywrócenie terminu z urzędu nie jest możliwe. Podobnie, nie można domniemywać, że osoba zainteresowana złożyła wniosek o przywrócenie terminu poprzez dokonanie określonej czynności po terminie.
