WDT - eksport towarów do krajów Wspólnoty

Jedną z czynności opodatkowanych VAT jest wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Od kiedy Polska wstąpiła do Unii Europejskiej można powiedzieć, używając pewnego skrótu myślowego, że zastąpiła eksport towarów z dzisiejszych krajów Wspólnoty. Dla polskich firm działających na wspólnym europejskim rynku zagadnienie o kluczowym charakterze. Warto je przybliżyć, szczególnie, że 1 lipca 2023 r. ustawodawca w ramach pakietu SLIM VAT 3 zdecydował się na usunięcie istotnej nieścisłości.

Rozpoznanie WDT

Transakcja wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) zachodzi wówczas, jeżeli wywóz towarów następuje w wyniku dokonania transakcji z ustalonym nabywcą, w celu przeniesienia na konkretny podmiot prawa do rozporządzania wywożonym towarem jak właściciel. Warunkiem rozpoznania danej dostawy towarów (której towarzyszy przemieszczenie z Polski do innego kraju członkowskiego), jako wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów jest dokonanie jej na rzecz podmiotu zidentyfikowanego na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.

Zatem dostawa wewnątrzwspólnotowa oznacza dostawę towarów, a więc musi nastąpić przeniesienie prawa do rozporządzenia towarem jak właściciel, towar musi być transportowany pomiędzy dwoma państwami członkowskimi Wspólnoty, a transakcje muszą być dokonywane pomiędzy podatnikami tych państw członkowskich.

Przesłanki wystąpienia WDT

Aby uznać daną czynność za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, powinny wystąpić łącznie następujące przesłanki:

• musi mieć miejsce czynność określona w art. 7 u.p.t.u. tj. musi dojść do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel;
• w konsekwencji tej czynności musi dojść do wywozu towaru z terytorium Polski na terytorium innego państwa członkowskiego UE przez dostawcę lub przez nabywcę.

Warunki te mają charakter faktyczny i musi je łączyć bezpośredni związek przyczynowo skutkowy, tzn. w wykonaniu jednej ze ściśle sprecyzowanych w ustawie czynności (dostawy) towar opuszcza terytorium kraju w celu dostarczenia go do innego kraju Unii Europejskiej, przy czym nabywca tego towaru w wykonaniu tej czynności nabywa prawo do rozporządzania nim jak właściciel (zasadniczo warunek ten ziszcza się poprzez przeniesienie własności towaru). Niespełnienie jakiejkolwiek z wymienionych przesłanek powoduje, że nie dochodzi do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

Więcej na temat w komentarzu praktycznym doradców podatkowych: prof. Adama Bartosiewicza oraz Doroty Kosackiej-Łędzewicz pt.: Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT).

Autorzy definiują w nim pojęcie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, opisują status nabywcy i dostawcy w wewnątrzwspólnotowej dostawie, czynności zrównane z wewnątrzwspólnotową dostawą towarów oraz wyłączenia z wewnątrzwspólnotowej dostawy.

Dokumentowanie WDT

Można wskazać dwa podstawowe warunki, od spełnienia których uzależnione jest potraktowanie danej czynności jako dostawy wewnątrzwspólnotowej. Pierwszy dotyczy aspektu prawnego transakcji. Jego spełnienie ma gwarantować, że czynność ta zostanie potraktowana jako wewnątrzwspólnotowe nabycie w państwie przeznaczenia i zostanie tam faktycznie opodatkowana. Drugi z warunków koncentruje się na faktycznych aspektach transakcji, tj. udokumentowania faktu wywozu towaru oraz dostarczenia go w ramach dostawy w państwie przeznaczenia - jego spełnienie pozwala na przyjęcie, że faktycznie nastąpił wywóz towarów z kraju i jego transport (przemieszczenie) do innego państwa członkowskiego UE. Warunek został określony wprost w art. 42 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u.

Należy jednak wspomnieć, że przepisy regulujące prawo do zastosowania preferencyjnej stawki podatku nie określają formy dokumentów potwierdzających wywiezienie i dostarczenie towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy. Obowiązujące w tym zakresie przepisy nie uzależniają zastosowania stawki 0% od posiadania oryginałów dokumentów w formie papierowej. Skoro przepisy nie stanowią o ich formie, stąd można wnioskować, że każda forma jest dopuszczalna, pod warunkiem, że autentyczność tych dokumentów została uprawdopodobniona. W dobie szeroko rozwiniętych technik komunikacji nie ma podstaw, aby odmawiać mocy dowodowej dokumentowi sporządzonemu i przesłanemu w formie elektronicznej. Jeżeli zatem jest to dokument udostępniony w formie elektronicznej, e-mail lub jako skan dokumentu załączony do wiadomości e-mail otrzymanej od przewoźnika lub kontrahenta, niebudzący wątpliwości co do jego autentyczności, może on stanowić dowód. Należy zatem przyjąć, że każda forma dokumentu jest dopuszczalna, pod warunkiem, że autentyczność i integralność z dokumentami źródłowymi została wystarczająco uprawdopodobniona. Dokumenty powinny jednoznacznie dowodzić dostarczenie towarów do ich odbiorcy na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.

Więcej na temat dokumentowania w Objaśnieniach Ministerstwa Finansów z dnia 17 grudnia 2020 r.

Korekta związana z opóźnionym otrzymaniem dowodów

A co w sytuacji, w której podatnik dokonał już wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT), ale nie posiada jeszcze dokumentów niezbędnych do zastosowania 0% stawki VAT. Ostatecznie, brak tych dokumentów spowoduje obowiązek rozliczenia transakcji według stawki krajowej. Ale czy to znaczy, że podatnik może poprzestać wyłącznie na ujęciu transakcji w ewidencji (i informacji podsumowującej), czy musi ujmować ją w deklaracji? O tym w linii orzeczniczej pt.: Rozliczanie WDT przed uzyskaniem wymaganych dokumentów.

Podatnicy, którzy dokonawszy wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru, ze względu na brak dokumentów potwierdzających dostarczenie towaru do odbiorcy w innym państwie członkowskim, musieli wykazać w JPK_V7 sprzedaż ze stawką krajową, po uzyskaniu potwierdzenia są uprawnieni do korekty i poprzez taką opodatkowanie WDT z zastosowaniem stawki VAT 0%. Obowiązujące od 1 lipca 2023 r. przepisy wprowadzone w ramach tzw. pakietu SLIM VAT 3 doprecyzowały przepisy dotyczące sytuacji, gdy podatnik nie zgromadził we właściwym terminie dowodów potwierdzających, że towary zostały przywiezione z Polski do innego kraju UE. Do końca czerwca 2023 r. należało wykazać dostawę WDT ze stawką 0% w rozliczeniu za okres, w którym miała miejsce dostawa. Po zmianach należy wykazać WDT ze stawką 0% w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy, a ten zasadniczo powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy.

Tym samym rozwiązany został istotny problem, ponieważ ze względu na szczególne zasady identyfikacji momentu powstania obowiązku podatkowego w WDT miesiąc dostawy nie zawsze był tym, w którym powstał obowiązek podatkowy. W efekcie prowadziło to do nieracjonalnej sytuacji, w której podatnik, dokonując korekty rozlicza WDT ze wstawką 0% w innym okresie niż miesiąca powstania obowiązku podatkowego.

Więcej ta ten temat w komentarzach praktycznych:

• Pakiet SLIM VAT 3 
• Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów w księgach rachunkowych 

Obowiązek podatkowy w WDT

Obowiązek podatkowy przy WDT - w rozumieniu art. 20 ust. 1 u.p.t.u. - powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu wywozu. A co, gdy w ramach WDT została opłacona zaliczka czy przedpłata? Tu obowiązek podatkowy także powstanie tak jak stanowi art. 20 ust. 1 u.p.t.u - 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dostarczony zostanie towar (a więc zrealizowane zostanie zamówienie, z którym zaliczka/przedpłata została rozliczona). Tym samym otrzymanie zaliczki/przedpłaty z tytułu WDT, jak i udokumentowanie tej zaliczki/przedpłaty fakturą zaliczkową nie wpłynie na powstanie obowiązku podatkowego w podatku VAT.

Stawka 0% dla WDT

Istotą transakcji wewnątrzwspólnotowych jest faktyczne opodatkowanie dostawy towaru w państwie przeznaczenia (do którego towar jest docelowo przemieszczany). Dostawa, która następuje na terytorium państwa dostawcy towarów, jest opodatkowana stawką 0%, a w państwie nabywcy następuje opodatkowanie tej dostawy według stawki podatku tam właściwej. Transakcja opodatkowana w ten sposób ma na celu uniknięcie zakłócania konkurencji, powodowanego podwójnym opodatkowaniem lub brakiem opodatkowania.

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki podatku 0%, pod warunkiem, że:

• podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej, który nabywca podał podatnikowi;
• podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju;
• podatnik składając deklarację podatkową, w której wykazuje te dostawy towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Warto dodać zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT UE musi nastąpić najpóźniej w momencie składania deklaracji uwzględniającej daną dostawę.

Więcej na temat stosowania stawki 0% w komentarzu praktycznym Łukasza Matusiakiewicza, pt.: Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) - warunki stosowania stawki 0% na przykładach 

Zobacz też: WDT: oświadczenie spedytora nie daje prawa do 0 stawki VAT 

Niezidentyfikowany podmiot - konsekwencje

W przypadku, gdy towary zostały wywiezione, a po dokonaniu wywozu organy stwierdziły, że ich nabywcą nie była osoba wskazana w fakturze, lecz inny niezidentyfikowany podmiot, należy odmówić zastosowania stawki podatku 0% tylko wtedy, gdy brak ustalenia rzeczywistego nabywcy uniemożliwia wykazanie, że dana transakcja stanowi dostawę towarów lub jeżeli zostanie stwierdzone, że podatnik nie działał w dobrej wierze (przy dochowaniu należytej staranności). Ponadto, nawet wówczas, gdy zostanie stwierdzony brak podstaw do zastosowania preferencyjnej stawki podatku, transakcja taka nie może być opodatkowana według stawki właściwej dla dostawy krajowej, a winna zostać uznana za niepodlegającą opodatkowaniu, a zatem niedającą też prawa do odliczenia. 

Tagi:
• LEX Księgowość