Przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zakazanie dalszych naruszeń prawa własności (powództwo negatoryjne)

Powództwo negatoryjne, takim mianem określamy pozew zawierający żądanie właściciela rzeczy, aby osoba, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przywróciła stan zgodny z prawem i zaniechała naruszeń. Mowa tu o sytuacji, w której ma miejsce bezpośrednie naruszenie uprawnień wynikających z prawa własności. Przedmiotowe roszczenie powstaje niezależenie od winy naruszyciela.

Mowa w nim o obiektywnie weryfikowalnym naruszeniu innym niż pozbawienie władztwa nad rzeczą. Roszczenie negatoryjne jest skuteczne wobec każdego, kto naruszy własność.

Powództwu negatoryjnemu bliżej przyjrzeli się P. Wiśniewskie oraz J. Wiśniewski w procedurze: Postępowanie w sprawie z powództwa właściciela nieruchomości o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zakazanie dalszych naruszeń prawa własności (art. 222 § 2 k.c.), którzy opisują przebieg postępowania w tej kategorii spraw.

Stan zgodny z prawem a stan poprzedni - na czym polega różnica?

Autorzy procedury wskazują, że roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, to nie to samo, co roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego.

Żądanie przywrócenia stanu poprzedniego byłoby roszczeniem odszkodowawczym. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem powinno polegać na podjęciu przez pozwanego działań koniecznych do przywrócenia powodowi niezakłóconego władztwa nad jego rzeczą i usunięcia bezprawnej ingerencji osoby nieuprawnionej.

W ramach roszczenia przywrócenia stanu zgodnego z prawem właściciel, co do zasady, jest uprawniony do żądania nakazania osobie trzeciej, naruszającej jego własność, podjęcia działań prowadzących do zmiany sposobu korzystania z nieruchomości niezgodnego z jego wolą, na inny określony sposób, zgodny z wolą właściciela i zgodny z prawem.

Które działania uprawniają do wniesienia powództwa negatoryjnego?

Przykładów naruszeń prawa własności, do których może znaleźć zastosowanie roszczenie negatoryjne, jest całkiem sporo. W zasadzie można mówić o katalogu otwartym. Do najczęstszych należy chyba przechodzenie lub przejeżdżanie przez cudzy grunt.

W wypadku tego typu naruszeń musimy pamiętać, że mówimy tu o czynnościach powtarzalnych, a nie jednorazowych.

Dla oceny naruszenia nie ma znaczenia psychiczne nastawienie naruszyciela, tzn. czy ma chęć naruszenia cudzej własności.

Co powinno znaleźć się w pozwie zawierającym roszczenie negatoryjne?

Żądanie pozwu, którego przedmiotem jest roszczenie właściciela nieruchomości o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zakazanie dalszych naruszeń prawa własności (roszczenie negatoryjne), powinno zawierać:

• określenie nieruchomości, której własność została naruszona, w sposób umożliwiający jej identyfikację, w szczególności przez podanie jej lokalizacji, a także numeru księgi wieczystej bądź zbioru dokumentów,
• sformułowane żądanie o nakazanie pozwanemu podjęcia (dokładnie określonych przez powoda) działań zmierzających do przywrócenia stanu zgodnego z prawem bądź o zakazanie pozwanemu naruszania własności powoda (możliwe jest przy tym łączne sformułowanie obu żądań),
• powołanie się w uzasadnieniu na prawo własności.

Z uwagi na majątkowy charakter sprawy, w pozwie powinna znaleźć się informacja o wartości przedmiotu sporu.

Kiedy sąd oddali roszczenie negatoryjne?

Zadaniem sądu w sprawie wywołanej pozwem zawierającym żądanie właściciela rzeczy, aby osoba, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przywróciła stan zgodny z prawem i zaniechała naruszeń, jest obiektywna ocena sytuacji i podjęcie decyzji o słuszności, bądź nie żądania pozwu.

Do typowych sytuacji, w których sąd powinien był oddalić powództwo negatoryjne należą sytuacje, w których:

• pozwany nie naruszył własności powoda, ani nie jest osobą, na rzecz której naruszenie takie nastąpiło,
• pozwany wykaże, że przysługuje mu skuteczne względem właściciela uprawnienie do wkraczania w oznaczonym zakresie w sferę uprawnień właściciela (wynikające np. z umowy użyczenia, z ustanowienia służebności gruntowej itp.).

Więcej informacji na temat spraw związanych z roszczeniami negatoryjnymi znajdziesz we wspomnianej procedurze: Postępowanie w sprawie z powództwa właściciela nieruchomości o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zakazanie dalszych naruszeń prawa własności (art. 222 § 2 k.c.).

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat samych procedur, zobacz  krótki film  opisujący tę kategorię dokumentów.

Tagi:
• LEX Kancelaria Prawna