Turyści i podróżujący z większymi prawami

Unia Europejska prowadzi różne działania wzmacniające prawa turystów i pasażerów, w tym będących osobami niepełnosprawnymi. Niektóre z inicjatyw stały się już obowiązującym prawem, w stosunku do innych toczą się nadal prace legislacyjne. O najważniejszych zmianach można przeczytać w programie LEX Prawo Europejskie.

Najważniejsze inicjatywy dotyczące praw turysty i praw pasażera są jeszcze nadal projektami legislacyjnymi. Dotyczą one:

1. nowelizacji dyrektywy w sprawie imprez turystycznych,
2. nowelizacji rozporządzeń sektorowych dotyczących egzekwowania praw pasażerów,
3. nowego rozporządzenia w sprawie praw pasażerów w odniesieniu do podróży multimodalnych oraz
4. nowelizacji rozporządzenia nr 261/2004 o prawach pasażerów linii lotniczych oraz rozporządzenia nr 2027/97 o odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za pasażerów i ich bagaż.

Obowiązującymi, z kolei, stały się następujące regulacje prawne:

5. dyrektywa o europejskiej karcie osoby z niepełnosprawnością i europejskiej karcie parkingowej dla osób z niepełnosprawnościami, oraz
6. nowelizacja rozporządzenia delegowanego w sprawie ogólnounijnych usług informacji o podróżach multimodalnych.

1. Projekt nowelizacji dyrektywy w sprawie imprez turystycznych

Projekt nowelizacji dyrektywy w sprawie imprez turystycznych (dyrektywy turystycznej) ma wzmocnić prawa konsumentów, zmniejszyć obciążenia dla operatorów i doprecyzować obowiązki organizatorów imprez turystycznych w takich kwestiach jak zwrot kosztów, ochrona na wypadek niewypłacalności lub korzystanie z bonów. 2 grudnia 2025 r. Rada UE i Parlament Europejski osiągnęły wstępne porozumienie, co oznacza, że przepisy tego aktu prawnego mogą ulec odtąd jedynie kosmetycznym zmianom.

Nowelizacja dyrektywy w sprawie imprez turystycznych wprowadza m.in. następujące zmiany:

• wyłącza z jej zakresu tzw. "powiązane usługi turystyczne" oraz doprecyzowuje definicję "imprezy turystycznej",
• wzmacnia obowiązki informacyjne wobec podróżnych,
• przyznaje podróżnym możliwość rezygnacji z udziału w imprezie turystycznej z powodu nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności bez uiszczania opłaty za rozwiązanie umowy,
• wprowadza możliwość dobrowolnego skorzystania z bonów w miejsce zwrotu kosztów,
• uprawnia podróżnego do otrzymania zwrotu poniesionych kosztów w przypadku odwołania imprezy turystycznej z powodu niewypłacalności przedsiębiorcy w terminie sześciu miesięcy.

Dyrektywa zmieni przepisy polskiej ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych. Stanie się to jednak dopiero 28 miesięcy po jej wejściu w życie w UE.

Więcej na temat tego projektu - zob. TUTAJ.

2. Projekt nowelizacji rozporządzeń sektorowych dotyczących egzekwowania praw pasażerów

Na niższym etapie prac legislacyjnych znajduje się projekt nowelizacji rozporządzeń sektorowych dotyczących egzekwowania praw pasażerów. To tzw. podejście ogólne lub mandat negocjacyjny Rady UE, który zawiera tekst uzgodniony przez przedstawicieli unijnych państw członkowskich, będący punktem wyjścia do rokowań Rady UE z Parlamentem Europejskim. Nowelizacja dotyczyć ma rozporządzeń w sprawie praw pasażerów wszystkich środków transportu, czyli:

• rozporządzenia nr 261/2004 ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów,
• rozporządzenia nr 1107/2006 w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą,
• rozporządzenia nr 1177/2010 o prawach pasażerów podróżujących drogą morską i drogą wodną śródlądową,
• rozporządzenia nr 181/2011 dotyczące praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym oraz
• rozporządzenia nr 2021/782 dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym.

Projekt przewiduje wprowadzenie przy pomocy aktu wykonawczego Komisji dla wszystkich pasażerów formularzy zwrotu kosztów i odszkodowań, co ma ułatwić samodzielne dochodzenie praw przez podróżnych.

Projekt obejmuje również szczególne zmiany dotyczące jednej z najbardziej rozpoznawalnych z ww. regulacji – rozporządzenia nr 261/2004 w sprawie praw pasażerów lotniczych. W odniesieniu do pasażerów podróżujących drogą lotniczą nakłada na przewoźników obowiązek przekazania podróżnym pełnego zestawu informacji dotyczących podróży, nawet jeśli rezerwacja została dokonana przez pośrednika.

Więcej na temat tego projektu - zob. TUTAJ.

3. Projekt nowego rozporządzenia w sprawie praw pasażerów w odniesieniu do podróży multimodalnych

Dzięki proponowanemu rozporządzeniu w sprawie praw pasażerów w odniesieniu do podróży multimodalnych, które jest procedowane w ramach prac legislacyjnych razem z projektem nowelizacji rozporządzeń sektorowych dotyczących egzekwowania praw pasażerów, dojdzie po raz pierwszy do przyznania praw pasażerom, którzy podróżują różnymi rodzajami transportu, takimi jak autobusy, pociągi i samoloty.

Projekt rozporządzenia w sprawie praw pasażerów w odniesieniu do podróży multimodalnych przewiduje, że pasażerowie uzyskają lepszą ochronę podczas podróży w ramach jednego biletu obejmującego całą podróż: w razie problemów będą oni mogli odzyskać pieniądze lub otrzymają inną pomoc, np. zaoferowane im zostanie inne połączenie. Ponadto proponowane przepisy:

• zakazują dyskryminacji pasażerów w zakresie warunków przewozu oraz dystrybucji biletów,
• ustanawiają wymóg przekazywania pasażerom minimalnych, rzetelnych informacji w formacie spełniającym wymogi dostępności, z odpowiednim wyprzedzeniem;
• chronią przed dyskryminacją osoby z niepełnosprawnościami oraz osób o ograniczonej mobilności, a także zobowiązuje do zapewnienia im odpowiedniej pomocy.

Więcej na temat tego projektu - zob. TUTAJ.

4. Projekt nowelizacji rozporządzenia nr 261/2004 o prawach pasażerów linii lotniczych oraz rozporządzenia nr 2027/97 o odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za pasażerów i ich bagaż

Znajdujący się na etapie tzw. podejścia ogólnego (mandatu negocjacyjnego) Rady UE tekst projektu nowelizacji rozporządzenia nr 261/2004 o prawach pasażerów linii lotniczych oraz rozporządzenia nr 2027/97 o odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za pasażerów i ich bagaż budzi wiele kontrowersji. Powodem jest rozbieżność między celem nowelizacji, jakim jest wzmocnienie praw pasażerów lotów, a faktycznymi skutkami przepisów tej regulacji dotyczących zwłaszcza prawa pasażera do odszkodowania za odmowę przyjęcia na pokład, odwołanie lotu, opóźnienie lotu oraz utratę połączenia.

W zakresie prawa do odszkodowania projekt nowelizacji rozporządzenia nr 261/2004 o prawach pasażerów linii lotniczych oraz rozporządzenia nr 2027/97 o odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za pasażerów i ich bagaż dokonuje m.in. następujących zmian:

• modyfikuje progi odszkodowawcze, w rezultacie czego:
  • podwyższeniu ulega próg opóźnienia podróży uprawniający do odszkodowania z trzech do czterech godzin dla lotów do 3.500 km,
  • podwyższeniu ulega próg opóźnienia podróży z trzech do sześciu godzin w przypadku podróży przekraczających 3.500 km,
  • obniżeniu ulegają stawki odszkodowań z 400 do 300 euro w przypadku podróży od 1.500 do 3.500 km, oraz z 600 do 500 euro w przypadku podróży przekraczających 3.500 km (poza UE).
• wprowadza definicję "okoliczności nadzwyczajnych" zwalniających przewoźnika lotniczego z obowiązku wypłaty odszkodowania, rozszerzając ich zakres o:
  • niektóre usterki techniczne,
  • nieoczekiwaną nieobecność członka załogi niezbędnego do wykonania lotu, spowodowana chorobą lub śmiercią, gdy ma to miejsce poza bazą przewoźnika oraz
  • strajki;
• dodaje do rozporządzenia nr 261/2004 kolejną definicję - "czasu przylotu", w rezultacie czego skróceniu ulega czas podróży samolotem i ewentualne jego opóźnienie determinujące odszkodowanie;
• ustanawia zasadę, zgodnie z którą jedno odszkodowanie przysługuje za całą podróż, niezależnie od liczby zakłóceń;
• skraca termin złożenia roszczenia odszkodowawczego z 12 do 6 miesięcy.

Wbrew deklaracjom Rady UE powyższe zmiany mają zasadniczo niekorzystne skutki dla pasażerów.

Więcej na temat tego projektu - zob. TUTAJ.

5. Europejska karta osoby z niepełnosprawnością i europejska karta parkingowa dla osób z niepełnosprawnościami

Pierwszą z dwóch już obowiązujących regulacji dotyczących praw turysty i pasażera jest poświęcona szczególnej kategorii podróżujących dyrektywa o europejskiej karcie osoby z niepełnosprawnością i europejskiej karcie parkingowej dla osób z niepełnosprawnościami. Dyrektywa ta ma w szczególności zagwarantować osobom z niepełnosprawnościami podczas krótkich podróży w całej UE równy dostęp do specjalnych warunków lub preferencyjnego traktowania np. niższych lub zerowych opłat za bilety wstępu, priorytetowego dostępu, pomocy i zarezerwowanych miejsc parkingowych. Regulacja ma ułatwić udział takich osób w wydarzeniach kulturalnych i rekreacyjnych, dostęp do obiektów sportowych i plażowych oraz korzystanie z usług transportowych.

Dyrektywa o europejskiej karcie osoby z niepełnosprawnością i europejskiej karcie parkingowej dla osób z niepełnosprawnościami weszła w życie 4 grudnia 2025 r., a państwa członkowskie mają zacząć stosować jej przepisy od 5 czerwca 2028 r.

Więcej na temat tego aktu prawnego - zob. TUTAJ.

6. Nowelizacja rozporządzenia delegowanego w sprawie ogólnounijnych usług informacji o podróżach multimodalnych

Drugą z już obowiązujących regulacji jest nowelizacja rozporządzenia delegowanego w sprawie ogólnounijnych usług informacji o podróżach multimodalnych. Obowiązujące od 4 marca 2024 r. przepisy tegoż rozporządzenia mają ułatwić pasażerom znalezienie informacji o różnych rodzajach transportu w czasie rzeczywistym oraz zapewnić w czasie rzeczywistym dostęp do zaktualizowanych danych podczas podróży, na przykład na temat opóźnień czy odwołań. Dzięki postanowieniom rozporządzenia podróżujący będą mogli również skorzystać z informacji, które nie były dotychczas udostępniane, dotyczące np. możliwości zabrania do pociągu rowerów.

Rafał Bujalski | Senior Product Manager LEX Prawo Europejskie

Czytaj więcej w LEX Prawo Europejskie

Tagi:
• LEX Prawo Europejskie