Wolters Kluwer Sklep Online

Jesteś już użytkownikiem programów LEX?

Pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

12 czerwca 2023

Sąd krajowy może, w ramach toczącego się przed nim sporu, zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z wnioskiem o dokonanie wykładni aktów prawa unijnego lub o stwierdzenie, czy taki akt jest ważny. Pytanie prejudycjalne ma charakter konkretny, tzn. powiązane jest ze stanem faktycznym konkretnej sprawy sądowej. Skorzystanie z tego trybu powoduje wydłużenie (zawieszenie) postępowania sądowego, którego wynik uzależniony jest od odpowiedzi TSUE.

Tomasz Grzybowski w: Pytanie prejudycjalne sądu administracyjnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje, że zwracając się do TSUE o wydanie orzeczenia prejudycjalnego, sąd krajowy wszczyna nowe postępowanie o charakterze de facto międzynarodowym, które toczy się na podstawie zupełnie innych przepisów proceduralnych.

Kiedy można zadać pytanie prejudycjalne?

Pytanie prejudycjalne może być zadane w każdym stadium postępowania, aż do czasu jego zakończenia w postaci wydania rozstrzygnięcia, tj. orzeczenia kończącego postępowanie w danej instancji tak merytorycznego, jak i formalnego. TSUE zasadniczo nie stawia sądom krajowym żadnych ograniczeń co do etapu postępowania, na jakim należy podjąć decyzję o zwróceniu się o wydanie orzeczenia prejudycjalnego.

Tomasz Grzybowski zwraca uwagę, że zasadniczo jednak to końcowa faza postępowania rozpoznawczego jest właściwym momentem dla ewentualnego wystąpienia do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, gdyż wówczas sąd jest w stanie precyzyjnie określić ramy prawne i faktyczne sprawy, a także ocenić, czy wydanie orzeczenia prejudycjalnego jest niezbędne do wydania rozstrzygnięcia.

Kto może wystąpić z pytaniem prejudycjalnym?

Jedynie sędzia jest kompetentny do oceny charakteru sprawy i uwzględnienia (lub nie) wniosku strony o wystąpienie z pytaniem prawnym do TSUE. Może również z urzędu wydać postanowienie o uruchomieniu przedmiotowej procedury.

Pytanie prejudycjalne jest uprawnieniem sądu krajowego, o ile jego orzeczenia podlegają zaskarżeniu. W przypadku zaś sądu ostatniej instancji, tj. takiego, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego, odesłanie prejudycjalne jest obowiązkiem sądu.

Obowiązek ten aktualizuje się przy tym jedynie w toku postępowania głównego, nie dotycząc postępowań wpadkowych. Wyjątek od powyższej reguły stanowią sytuacje, gdy:

  • poruszona w pytaniu prejudycjalnym kwestia nie ma decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (ocena tego należy do sądu krajowego, a nie do stron czy Trybunału),
  • poruszona kwestia jest już rozstrzygnięta, tj. istnieje już orzecznictwo TSUE na dany, konkretny temat, które sąd uwzględnia; w ww. sytuacji sąd państwa członkowskiego, od którego orzeczeń nie przysługuje odwołanie, nie tylko nie jest zobowiązany zgłosić wniosku prejudycjalnego, ale wręcz nie powinien tego czynić, rozstrzygając problem interpretacyjny samodzielnie na podstawie odpowiedniego orzecznictwa TSUE,
  • wykładnia danego przepisu prawa unijnego jest tak oczywista, że nie ma miejsca dla racjonalnych wątpliwości co do rozstrzygnięcia postawionego pytania, przy czym chodzi tu o przekonanie sądu krajowego, co do oczywistości wykładni prawa unijnego.

Na gruncie procedury sądowoadministracyjnej obowiązkiem skierowania pytania do TSUE, w razie powstania wątpliwości co do wykładni lub ważności prawa unijnego, objęty jest w szczególności NSA. Obowiązek ten dotyczyć może wyjątkowo również Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Jakich aktów dotyczyć mogą pytania prejudycjalne?

Tomasz Grzybowski podkreśla, że kompetencja TSUE dotyczy:

  • wykładni traktatów oraz aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii;
  • orzekania o ważności aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii.

Na traktaty składają się przede wszystkim:

  • Traktat o Unii Europejskiej,
  • Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
  • Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,
  • Karta Praw Podstawowych wraz z odpowiednimi protokołami, deklaracjami oraz załącznikami,
  • traktaty uzupełniające i zmieniające,
  • traktaty o przystąpieniu nowych członków.

Najczęściej przedmiotem pytania będą następujące kategorie unijnych aktów prawnych

  • rozporządzenia,
  • dyrektywy,
  • decyzje,

łącznie z niewiążącymi opiniami i zaleceniami, gdyż i one mogą mieć znaczenie dla wykładni i stosowania prawa przez organy krajowe.

Czy można zadać pytanie dotyczące orzeczenia TSUE?

Można przedstawić pytanie prejudycjalne dotyczące orzeczenia TSUE, jednakże jego przedmiotem może być jedynie kwestia wykładni orzeczenia, a nie jego ważność.
Pytanie takie jest dopuszczalne, jeżeli sąd krajowy:

  • ma trudności w rozumieniu lub zastosowaniu orzeczenia TSUE lub
  • przedstawia w danym zakresie nowe pytanie celem nakłonienia TSUE do udzielenia odmiennej odpowiedzi.

O co TSUE nie należy się pytać?

W komentarzu do procedury czytamy, że pytanie nie może dotyczyć sposobu rozstrzygnięcia danej sprawy sądowej. Pytanie powinno być więc tak sformułowane, by odpowiedź TSUE mogła w sposób wiążący i jednoznaczny przesądzić o interpretacji (legalności), jednak nie (przynajmniej bezpośrednio) o zastosowaniu przepisu przez sąd w konkretnej sprawie.

Pytanie prejudycjalne nie powinno też dotyczyć bezpośrednio zagadnienia zgodności prawa krajowego z prawem unijnym. TSUE nie może oceniać ważności dyspozycji prawa krajowego.

 

Przedmiotem pytania prawnego nie może być ponadto krajowy akt prawny. Pytanie może dotyczyć wyłącznie interpretacji albo ważności przepisów prawa unijnego. TSUE nie udziela odpowiedzi na pytania dotyczące interpretacji określonej dyspozycji prawa wewnętrznego, nawet jeśli została ona przyjęta w celu implementacji dyrektywy unijnej.

 

Zdecydowanie więcej informacji na ten temat znajdziesz w: Pytanie prejudycjalne sądu administracyjnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 

 

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat samych procedur, zobacz krótki film opisujący tę kategorię dokumentów.



 

Pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Wojciech Kowalski

senior product manager Działu Legal
 

 

Z LEX-em będziesz zawsze dobrze poinformowany!
W programie LEX Kancelaria Prawna znajdziesz również:
Masz dostęp do LEX-a? Zaloguj się
Nie masz dostępu do LEX-a? Zamów dostęp testowy