Czy pełnomocnik procesowy może żartować z sądu podczas rozprawy?

Na takie między innymi pytanie odpowiadał Europejski Trybunał Praw Człowieka w swoim orzecznictwie w 2022 r. Co więcej wyrok rozstrzygający tę kwestię okazał się najczęściej czytanym w programie LEX Prawo Europejskie orzeczeniem tego sądu wydanym w ubiegłym roku. Co ciekawe, chociaż nie dotyczył naszego kraju, to pod kątem popularności pozostawił w tyle m.in. "polskie" wyroki dotyczące zmian w sądownictwie i problemu praworządności.

Czego dotyczył wyrok?

Sprawa przed sądem krajowym w Bośni i Hercegowinie skarżący dotyczyła adwokata, który w czasie rozprawy pozwolił sobie na żart wobec sądu, w którym porównał swoją sytuację procesową do egzaminu, a sędziego do profesora, który oczekuje od swoich studentów podania nie tylko liczby, ale również danych osobowych wszystkich ofiar wybuchu bomby atomowej w Hiroszimie. Sąd potraktował tę wypowiedź adwokata surowo, uznając ją za obrazę sądu i karząc pełnomocnika pieniężną karą porządkową.

Jak sprawę rozstrzygnął ETPC?

W wyroku w sprawie 39764/20 (Simić) ETPC nie zgodził się z taką decyzją sądu krajowego. Uznał, że wypowiedź pełnomocnika:

• nie zaistniała w przestrzeni publicznej (na sali sądowej nie było ani przedstawicieli środków masowego przekazu, ani osób postronnych)
• nie stanowiła bezpodstawnego ataku na sąd lub sędziego
• nie miała na celu zniesławienia lub obrażenia kogokolwiek, lecz skomentowanie przebiegu postępowania dowodowego w sytuacji sporu na sali sądowej
• nie naruszyła sprawiedliwej równowagi między sprzecznymi (w niniejszej sprawie) interesami - to jest, z jednej strony, interesem w postaci zachowania powagi sali sądowej, a z drugiej strony koniecznością skutecznej reprezentacji klienta przed sądem.

Tak rozumianą równowagę naruszył natomiast zdaniem ETPC sąd krajowy nakładając na adwokata pieniężną karę porządkową za jego wypowiedź. Tym samym doszło do naruszenia art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, chroniącego wolność wyrażania opinii.

Jakie wnioski dla polskich sądów i pełnomocników procesowych?

Zdaniem naszej ekspertki - adw. Katarzyny Wareckiej, której omówienie ww. wyroku znaleźć można w LEX Prawo Europejskie, orzeczenie ma znaczenie dla stosowania wielu polskich przepisów, w tym: art. 8 ustawy - Prawo o adwokaturze, art. 11 ustawy o radcach prawnych, a także dla postanowień regulujących tzw. "policję sesyjną" zawartych w art. 49 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Jak podkreśla K. Warecka, z orzecznictwa Trybunału w Strasburgu w tej i podobnych sprawach wynika wyraźnie wniosek, że sąd nie powinien obrażać się z błahych powodów, a wszelkie kary związane z wykonywaniem prawa do wolności wypowiedzi na sali sądowej przez strony sporu sądowego muszą być bardzo dobrze uzasadnione, aby nie naruszać wolności wyrażania opinii przewidzianej w art. 10 Konwencji.

Chcesz wiedzieć więcej na temat tego orzeczenia? Przeczytaj jego omówienie: Żart na sali sądowej to nie jest obraza sądu.

TOP 10 najczęściej czytanych orzeczeń ETPC w 2022 r.

Omawiany wyrok znalazł się na pierwszym miejscu najczęściej czytanych orzeczeń Trybunału w Starsburgu w LEX Prawo Europejskie, wydanych w ubiegłym roku. W raporcie podsumowującym dorobek orzeczniczy z poprzedniego roku pod kątem popularności orzeczeń wśród Użytkowników LEX-a, który udostępniliśmy w naszym programie, znalazło się w sumie 10 orzeczeń dotyczących m.in.: problemu praworządności w Polsce, ochrony dóbr osobistych urzędu, braku wystarczających udogodnień dla osób niepełnosprawnych, kary za uprawę konopii na użytek własny czy relacji między Konwencją a prawem Unii Europejskiej.

Chcesz wiedzieć więcej na temat raportu? Zob.: TOP 10 najczęściej czytanych orzeczeń ETPC w 2022 r.

Tagi:
• prawo europejskie