Dobór czujek dymu w zakładzie pracy – co zmieniły nowe przepisy i czego wymaga się od pracodawców?
Ochrona życia i zdrowia pracowników to jeden z kluczowych obowiązków pracodawcy. Jednym z istotnych elementów systemu bezpieczeństwa w miejscu pracy są czujki dymu – małe urządzenia, które w sytuacji zagrożenia mogą uratować życie. W 2024 roku weszły w życie istotne zmiany w przepisach dotyczących doboru, montażu i eksploatacji czujek dymu w zakładach pracy. Nowelizacje te nakładają na pracodawców szereg nowych obowiązków.
Dlaczego czujki dymu są kluczowe?
Czujki dymu są podstawowym elementem systemów sygnalizacji pożaru (SSP). Ich zadaniem jest jak najszybsze wykrycie dymu, zanim ogień osiągnie fazę rozwiniętą. W środowisku pracy może to oznaczać różnicę między sprawną ewakuacją a tragedią.
Nieprawidłowy dobór czujek lub ich niewłaściwe rozmieszczenie może skutkować fałszywymi alarmami, niedostrzeżeniem realnego zagrożenia, a w konsekwencji – odpowiedzialnością pracodawcy.
Co się zmieniło? Przegląd nowych przepisów dot. czujników dymu
Od 23 grudnia 2024 r. w nowych budynkach montaż czujników dymu i czadu jest obowiązkowy. W już użytkowanych mieszkaniach i lokalach czujki będą musiały być zamontowane w późniejszym terminie. Zmiany wprowadziła nowelizacja rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.
Nowelizacja nałożyła nowe obowiązki dla inwestorów oraz właścicieli i zarządców obiektów, takie, jak:
- wyposażenie lokalu mieszkalnego (pomieszczenia mieszk. lub jednostki mieszk.), w których są świadczone usługi hotelarskie, w co najmniej jedną autonomiczną czujkę dymu - obowiązek powstanie od 1 stycznia 2030 r. dla lokali już użytkowanych, natomiast powinny być w nie wyposażane lokale, które są w trakcie realizacji.
- wyposażenie pomieszczenia, w którym odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego i które wchodzi w skład lokalu mieszkalnego lub lokalu użytkowego przeznaczonego na pobyt ludzi, znajdującego się w strefie pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia życia ludzi ZL, w co najmniej jedną autonomiczną czujkę tlenku węgla (czyli czadu)- obowiązek ten nie dotyczy lokali wyposażonych w urządzenia służące wyłącznie do przygotowania posiłków (np. kuchenek gazowych) i powstanie od 1 stycznia 2030 r. dla lokali już użytkowanych. Obecnie powinny być wyposażane w czujki tlenku węgla lokale, które są w trakcie realizacji.
- oznakowanie w budynkach handlowych, produkcyjnych, magazynowych miejsc połączenia ściany oddzielenia przeciwpożarowego ze ścianą zewnętrzną oraz z dachem zgodnie ze wzorem ustalonym w załączniku.
Nowelizacja rozporządzenia ma na celu poprawę poziomu ochrony przeciwpożarowej. Wprowadzenie powyższych rozwiązań mają spowodować zmniejszenie liczby osób poszkodowanych w czasie pożarów oraz zdarzeń związanych z uwolnieniem tlenku węgla.
Zobacz: Czujki dymu oraz ściany odzielenia ppoż. - nowe obowiązki właścicieli i zarządców budynków
Jak dobrać odpowiednie czujki dymu?
Dobór czujek dymu nie jest już kwestią uznaniową. Odpowiedzialny pracodawca powinien uwzględnić kilka kluczowych kryteriów:
- Charakterystyka obiektu i procesu technologicznego
- W przypadku obecności pyłów, pary lub dymów technologicznych lepiej sprawdzą się czujki ciepła lub czujki multisensorowe.
- W czystych pomieszczeniach biurowych skuteczne będą czujki optyczne (rozproszeniowe).
- Wysokość pomieszczenia
- Standardowe czujki dymu działają efektywnie do 6–7 m wysokości.
- W halach produkcyjnych i magazynach wysokiego składowania należy zastosować aspiracyjne systemy detekcji dymu (ASDD).
- Szybkość wykrycia pożaru
- W strefach o dużym zagrożeniu życia ludzi (np. pomieszczenia socjalne, szatnie) warto stosować czujki wielokryterialne, które reagują zarówno na dym, jak i temperaturę.
- Zgodność z normami
- Wszystkie czujki muszą posiadać certyfikat CE oraz być zgodne z PN-EN 54.
- Nie wolno stosować urządzeń przeznaczonych do użytku domowego (np. z marketów budowlanych) w przestrzeniach przemysłowych.
Zobacz: Materiały ze szkolenia Dobór czujek dymu w zakładzie pracy
Ryzyka związane z nieprawidłowym doborem czujników dymu
Częste błędy to:
- montaż czujek domowych zamiast przemysłowych,
- brak uwzględnienia pyłów i pary w hali produkcyjnej,
- stosowanie jednego typu czujki w całym obiekcie niezależnie od funkcji pomieszczeń,
- brak dokumentacji testów i przeglądów.
W razie pożaru, ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania, jeśli system nie działał prawidłowo lub dobór czujek nie był poparty analizą techniczną.
