Obowiązki obronne przedsiębiorstwa: co grozi za ich nieprzestrzeganie?
Każdy przedsiębiorca wie, że zawsze trzeba być przygotowanym na najgorsze - zwłaszcza w niepewnej sytuacji geopolitycznej. Jakie obowiązki ciążą na firmach w związku z obronnością państwa i jakie konsekwencje czekają za ich niedochowanie?
Rola przedsiębiorców w systemie bezpieczeństwa narodowego ma kluczowe znaczenie. Zaniedbania w realizacji obowiązków mogą poważnie zagrozić stabilności gospodarki, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych lub w czasie wojny. Dlatego właśnie tak istotnym jest, by każda organizacja była przygotowana na sytuacje, w których czas jest kluczowym czynnikiem.
Współpraca przedsiębiorstw z JST
System obronny państwa opiera się w dużej mierze na współdziałaniu organów administracji publicznej (rządowej i samorządowej) między innymi z przedsiębiorcami. Współpraca ta obejmuje wszystkie etapy realizacji zadań obronnych: od planowania i programowania, przez rozwój, modernizację i utrzymanie systemu obronnego, aż po jego finansowanie, nadzór czy kontrolę.
Jak zauważa Joanna Bulira, elementy współpracy organów administracji publicznej i przedsiębiorców obejmują:
- wymianę doświadczeń i informacji dotyczących planowania i realizacji zadań obronnych,
- uzgadnianie działań dotyczących planowania i realizacji zadań obronnych na tym samym poziomie decyzyjnym,
- inicjowanie i podejmowanie współpracy międzydziałowej lub regionalnej,
- integrowanie wysiłków i współpracę w zakresie wykorzystania bazy materiałowej, usługowej i szkoleniowej oraz potencjału medycznego,
- udostępnianie danych niezbędnych do określenia możliwości zabezpieczenia medycznego Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych w poszczególnych stanach gotowości obronnej państwa.
W odniesieniu do przedsiębiorców podległych lub nadzorowanych przez poszczególnych ministrów, to właśnie ci ministrowie odpowiadają za nadzór i synchronizację działań. Na poziomie województwa funkcję koordynatora zadań obronnych pełni wojewoda. Do jego kompetencji należy nadzorowanie realizacji zadań przez przedsiębiorców, dla których jest organem założycielskim, a także przez tych, którzy nie podlegają bezpośrednio ministrom.
Konsekwencje nieprzestrzegania obowiązków obronnych
Sankcje za uchybienie obowiązkom nałożonym ustawą można podzielić na te dotyczące odpowiedzialności karnej, administracyjnej oraz cywilnej. Poniżej znajduje się przegląd przykładowych konsekwencji niewywiązania się z powinność w danym obszarze.
Odpowiedzialność karna
- Naruszenie obowiązków dotyczących świadczeń rzeczowych
Zgodnie z art. 683 ustawy o obronie Ojczyzny, uchylanie się od realizacji świadczenia rzeczowego, brak powiadomienia właściwego organu o zbyciu nieruchomości lub rzeczy ruchomej przeznaczonej na ten cel, a także celowe utrudnianie lub uniemożliwianie wykonania świadczenia, stanowi wykroczenie zagrożone karą aresztu lub grzywny.
- Naruszenia w okresie mobilizacji lub wojny
Uchylanie się od obowiązków świadczeń rzeczowych, brak zawiadomienia o rozporządzeniu majątkiem przeznaczonym na te cele czy utrudnianie wykonania świadczenia w tym czasie stanowi już występek, za który grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat (art. 689 ustawy o obronie Ojczyzny).
- Składanie fałszywych oświadczeń
Przekazywanie nieprawdziwych informacji dotyczących posiadanych zasobów (np. środków transportu czy surowców) może zostać zakwalifikowane jako przestępstwo z art. 233 Kodeksu karnego, zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Odpowiedzialność administracyjna
Jeżeli przedsiębiorca nie wykona obowiązków nałożonych przez organ administracji publicznej, ma on prawo nałożyć na niego sankcje pieniężne (w drodze decyzji administracyjnej) lub cofnąć określone zezwolenia czy koncesje. Wysokość kary finansowej jest zależna od rodzaju niespełnionej powinności oraz skali jej niewykonania.
Odpowiedzialność cywilna
W przypadku wyrządzenia szkody, przedsiębiorca może zostać pociągnięty do:
- Naprawienia szkody
Jeśli niewykonanie obowiązków obronnych przez przedsiębiorcę spowoduje konkretne straty, przedsiębiorca może zostać zobowiązany do zapłaty odszkodowania.
- Odpowiedzialności odszkodowawczej
W przypadku odpowiedzialności za infrastrukturę krytyczną, przedsiębiorcy mają obowiązek zabezpieczyć ją na potrzeby obrony narodowej.
Istotność przedsiębiorstw w działaniach obronnych
Współczesny system obronny państwa opiera się nie tylko na działaniach rządu i sił zbrojnych, ale również na aktywnym udziale przedsiębiorców. Firmy stanowią kluczowy element infrastruktury bezpieczeństwa i to właśnie one mogą przesądzić o skuteczności działań obronnych w sytuacjach kryzysowych.
Brak przygotowania lub uchylanie się od realizacji obowiązków obronnych może nie tylko narazić przedsiębiorcę na sankcje, ale też zagrozić bezpieczeństwu państwa i ciągłości jego gospodarki. Dlatego tak istotne jest, by firmy znały swoje obowiązki, regularnie weryfikowały gotowość operacyjną i utrzymywały kontakt z właściwymi organami administracji.
