Dyrektywa o sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD), czyli nowe obowiązki przedsiębiorstw w zakresie ESG

Dyrektywa o sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) ma zmienić w sposób istotny obowiązki przedsiębiorstw dotyczące raportowania ESG. Jakich firm dotknie? Jakie obowiązki nałoży na przedsiębiorstwa? I nie mniej ważne pytanie: na jakim etapie są prace legislacyjne nad implementacją dyrektywy w Polsce?

1. Dyrektywa CSRD - kogo dotyczy?

Dyrektywa CSRD zwiększa radykalnie ilość przedsiębiorstw w Unii Europejskiej zobowiązanych do raportowania w zakresie ESG, czyli w obszarach związanych z ochroną środowiska naturalnego (E), odpowiedzialnością społeczną (S) i ładem korporacyjnym (G). Oblicza się, że nowe i rozszerzone obowiązki dotyczące raportowania ESG mogą objąć w sumie nawet 4-5 tysięcy polskich firm. Warto podkreślić, że raportowanie ESG nie dotknie od razu wszystkich firm, lecz odbywać się będzie etapami. Na pierwszy ogień pójdą tzw. duże jednostki oraz jednostki dominujące dużej grupy (grupy kapitałowej), które w zależności od statusu swój pierwszy raport będą musiały złożyć w 2025 lub 2026 roku. W dalszej kolejności obowiązek raportowania ESG obejmie małe i średnie przedsiębiorstwa, będące jednostkami interesu publicznego, które swój pierwszy raport powinny złożyć w 2027 roku. Wreszcie, w 2028 roku swój pierwszy raport złożą wybrane spółki z siedzibą poza UE posiadające w danym kraju członkowskim jednostkę zależną lub oddział.

2. Obowiązki przedsiębiorstw według dyrektywy CSRD

Dyrektywa CSRD zmienia zakres obowiązków sprawozdawczych przedsiębiorstw wynikający z dotychczas obowiązujących regulacji.

2.1. Sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju

Dyrektywa CSRD nakłada na duże jednostki, a także małe i średnie jednostki będące jednostkami interesu publicznego, obowiązek zawarcia w sprawozdaniu z działalności informacji niezbędnych do zrozumienia wpływu przedsiębiorstwa na kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem oraz informacji niezbędnych do zrozumienia, w jaki sposób kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem wpływają na rozwój, wyniki i sytuację firmy. Zakres informacji wymaganych przez dyrektywę jest bardzo szeroki i dotykający wielu aspektów funkcjonowania firmy i z pewnością może przysporzyć przedsiębiorstwom sporo trudności zwłaszcza przy pierwszych raportach.

Szczególnie trudne zadanie spoczywać będzie na jednostkach dominujących dużej grupy, które będą musiały składać w formie skonsolidowanej raporty podmiotów należących do grupy. Na drugim biegunie są z kolei małe i średnie firmy będące jednostkami interesu publicznego, które nie dość, że są zobowiązane do raportowania ESG dopiero od 2026 r., to będą jeszcze mogły wybrać uproszczony sposób raportowania, który ma być przyjęty przez Komisję w rozporządzeniu delegowanym. Co więcej, przez kolejne dwa lata podmioty te będą miały możliwość nieuwzględniania w ogóle w swoich sprawozdaniach informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju, pod warunkiem, że uzasadnią w sposób wiarygodny powód rezygnacji.

2.2. Standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju

Zgodnie z dyrektywą CSRD standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju są zasadniczo określane w aktach delegowanych Komisji Europejskiej. Dyrektywa CSRD ustanawia w tym zakresie jedynie ogólne wymogi. Co istotne, dyrektywa wyróżnia w ramach standardów dwie ich grupy:

• uniwersalne, czyli odnoszące się do informacji, które powinny ujawniać jednostki ze wszystkich sektorów oraz
• sektorowe, czyli informacje, które powinny ujawniać jednostki w zależności od sektora działalności i które są szczególnie ważne w przypadku sektorów związanych z wysokim ryzykiem dla zrównoważonego rozwoju lub wpływem na środowisko, prawa człowieka i sprawowania rządów.

Jak dotychczas Komisja Europejska przyjęła tylko jeden zestaw standardów sprawozdawczości i były to standardy o charakterze uniwersalnym. Opublikowane w rozporządzeniu delegowanym 2023/2772 dwanaście standardów mają charakter albo ogólny albo tematyczny (dotyczący konkretnego obszaru związanego z ESG: ochrony środowiska naturalnego, odpowiedzialności społecznej lub ładu korporacyjnego).

Jeśli chodzi o standardy sektorowe, to standardy te zgodnie z dyrektywą CSRD mają być przyjęte przez Komisję do 30 czerwca 2026 r. w drodze aktu delegowanego i ma być ich w sumie osiem.

2.3. Jednolity elektroniczny format raportowania

Jeśli chodzi o formę raportowania EOG, dyrektywa CSRD przewiduje, że duże przedsiębiorstwa, oraz małe i średnie przedsiębiorstwa będące jednostkami interesu publicznego, mają w zakresie sprawozdawczości obowiązek postępowania zgodnie z rozporządzeniem delegowanym Komisji 2019/815 uzupełniającym dyrektywę 2004/109 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania. Oznacza to po stronie tych podmiotów konieczność sporządzenia swoich sprawozdań z działalności w elektronicznym formacie XHTML oraz znakowania swojej sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym informacji podlegających ujawnieniu, zgodnie z elektronicznym formatem raportowania określonym w wymienionym rozporządzeniu.

Te same zasady dotyczą skonsolidowanych sprawozdań opracowywanych przez jednostki dominujące dużej grupy.

2.4. Obowiązek poddania raportów audytowi

Zgodnie z dyrektywą CSRD, przedsiębiorstwa mają obowiązek poddania raportów zrównoważonego rozwoju atestacji, którą powinien przeprowadzić co najmniej jeden biegły rewident lub co najmniej jedna firma audytorska. Podmioty te wydają opinię na podstawie usługi atestacyjnej dającej ograniczoną, a docelowo wystarczającą pewność, na temat zgodności sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju z wymogami dyrektywy CSRD. Ocena zgodności obejmie w szczególności:

• zgodność sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju ze standardami sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju przyjętymi w aktach delegowanych Komisji,
• proces przeprowadzony przez jednostkę w celu identyfikacji informacji przedstawionych zgodnie z tymi standardami sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju,
• zgodność z wymogiem znakowania sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, a także
• zgodność z wymogami sprawozdawczymi zawartymi w rozporządzeniu w sprawie taksonomii (rozporządzenie 2020/852 w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje).

3. Implementacja dyrektywy CSRD w Polsce

Termin implementacji dyrektywy CSRD przez państwa członkowskie UE został ustalony na 6 lipca 2024 r. Póki co dyrektywa nie została niestety wdrożona do polskiego porządku prawnego (stan na 26 listopada 2024 r.). 9 października 2024 r. projekt wpłynął do Sejmu (druk nr 726), a 21 listopada 2024 r. Sejm przegłosował ustawę, która w dalszej kolejności zostanie przekazana do rozpatrzenia przez Senat. Prawdopodobnie zostanie ona przyjęta do końca 2024 r., ale nie jest to pewne.

Tymczasem 26 września 2024 r. Komisja Europejska podjęła decyzję o wszczęciu przeciwko Polsce (i 16 innym państwom unijnym) postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w związku z brakiem zgłoszenia krajowych środków transponujących w pełni dyrektywę CSRD. Na odpowiedź na pismo Komisji Polska ma 2 miesiące. W przypadku braku zadowalającej odpowiedzi Komisja może wystosować formalne wezwanie do zapewnienia zgodności z prawem UE (tzw. "uzasadnioną opinię") i poinformowania Komisji o środkach podjętych w celu zastosowania się do jej wezwania w określonym terminie. W razie niezapewnienia przez Polskę zgodności z prawem UE, Komisja może zadecydować o skierowaniu sprawy do Trybunału Sprawiedliwości.

4. O dyrektywie CSRD w LEX-ie

O dyrektywie CSRD i wynikających z niej zmianach piszemy w LEX Prawo Europejskie. W dostępnym w programie komentarzu praktycznym pt. "CSRD - kolejny krok UE w kierunku realizacji idei ESG" autor opracowania - dr Radosław Maruszkin - koncentruje się w szczególności na zmianach dotyczących:

• rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek,
• emitentów, których papiery wartościowe dopuszczane są do obrotu na rynku regulowanym,
• ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz
• ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego.

Rafał Bujalski

Product Manager

LEX Prawo Europejskie

 

Tagi:
• LEX Prawo Europejskie