Przetwarzanie danych osobowych na podstawie prawnie uzasadnionego interesu administratora
W obszarze ochrony danych osobowych administratorzy muszą stale wykazywać, że przetwarzanie odbywa się zgodnie z prawem. Jedną z najbardziej złożonych podstaw jest uzasadniony interes administratora, którego zastosowanie wymaga przeprowadzenia szczegółowej analizy, tzw. testu równowagi.
Czym jest test równowagi?
Test równowagi, często określany również jako test nadrzędności interesów, jest procedurą wymaganą do legalizacji przetwarzania danych osobowych na podstawie art. 6 ust. 1 lit. f ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO).
Celem tego testu jest zważenie interesów realizowanych przez administratora danych (lub stronę trzecią) względem fundamentalnych praw i wolności osoby, której dane dotyczą. Możesz przetwarzać dane, jeśli jest to potrzebne do realizacji uzasadnionych interesów, o ile nie narusza to praw ani wolności osoby, której dane dotyczą. Należy mieć szczególną uważność w tym zakresie, gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem.
Test równowagi - wymogi i konsekwencje dla administratora danych
Test równowagi uregulowany jest w art. 6 ust. 1 lit. f) RODO. Przepisy te nie mają jednak zastosowania do przetwarzania dokonywanego przez organy publiczne w ramach realizacji ich zadań., ponieważ w takich sytuacjach mamy do czynienia z interesem publicznym lub obowiązkiem prawnym. Organy działają w ramach władztwa publicznego, a więc ich kompetencje wynikają z prawa – nie z własnych, prywatnych interesów. W przypadku wykonywania zadań publicznych właściwe są inne podstawy prawne, np. art. 6 ust. 1 lit. c) RODO (obowiązek prawny) lub lit. e) (zadanie realizowane w interesie publicznym), które zapewniają większą przejrzystość i kontrolę nad przetwarzaniem danych.
Testu nie można także zastosować do przetwarzania tzw. danych wrażliwych, czyli szczególnych kategorii danych osobowych wskazanych w art. 9 RODO ani danych dotyczących skazań (art. 10 RODO), chyba że przetwarzanie odbywa się pod nadzorem władz publicznych.
Test powinien być wykonany przez ADO przed rozpoczęciem przetwarzania danych. Co najważniejsze, wyniki testu muszą być utrwalone na potrzeby dowodzenia zgodności, co wynika z zasady rozliczalności wskazanej w samym RODO. Należy pamiętać, że nie istnieje jedna, wiążąca metodyka wykonywania tego testu, choć typowo obejmuje on ocenę celu, niezbędności i ważenie interesów.
Zastosowanie testu równowagi
Test nadrzędności interesów jest niezbędny we wszystkich przypadkach, gdy administrator powołuje się na własny uzasadniony interes jako podstawę przetwarzania. Przykłady, w których przeprowadzany jest taki test, obejmują m.in.:
- marketing bezpośredni (tradycyjny): dotyczy to marketingu własnych produktów i usług. W takiej ocenie bada się, czy cel (reklama) jest proporcjonalny i czy nie da się go osiągnąć bez przetwarzania danych osobowych;
- marketing bezpośredni (elektroniczny): choć cel może być podobny, w tym przypadku test może wykazać negatywne skutki, zwłaszcza gdy dane nie były zbierane bezpośrednio od osoby, której dotyczą, i nie przedstawiono jej informacji o przetwarzaniu;
- ocena reprezentacji w umowie: test służy do legalizacji przetwarzania danych w celu sprawdzenia, czy strona umowy jest prawidłowo reprezentowana. Uzasadnionym interesem jest tu uniknięcie nieważności umowy lub oszustwa oraz zwiększenie pewności obrotu;
- trenowanie systemów sztucznej inteligencji (AI) na danych powszechnie dostępnych: nawet jeśli celem jest osiągnięcie korzyści, np. trenowanie modelu językowego, to fakt, że przetwarzanie obejmuje dane – w tym potencjalnie wrażliwe – oraz że osoby, których dane dotyczą, nie spodziewają się takiego działania, może negatywnie wpłynąć na wynik testu.
Struktura testu – ważenie interesów
Chociaż metodyki dokonywania testu mogą się od siebie różnić, zazwyczaj obejmuje on trzy główne etapy, które są widoczne w przykładowych analizach:
- ocena celu przetwarzania: określenie korzyści dla administratora, podmiotów trzecich oraz dla społeczeństwa (np. poprawa bezpieczeństwa), a także analiza ewentualnych problemów etycznych i zgodności z przepisami sektorowymi;
- ocena niezbędności przetwarzania: ustalenie, czy planowane przetwarzanie faktycznie pomoże osiągnąć cel i czy jest proporcjonalne. Sprawdzenie, czy ten sam cel można osiągnąć bez przetwarzania danych osobowych lub ograniczając je.
- ważenie interesów: obejmuje analizę charakteru danych (czy są to dane wrażliwe lub prywatne), oczekiwań osób, których dane dotyczą (czy spodziewają się takiego przetwarzania), oraz wpływu na osoby (jakie skutki może wywołać przetwarzanie i jakie jest ryzyko naruszenia praw jednostki, której dane dotyczą).
Aby pogłębić wiedzę na temat metodyki wykonywania i dokumentowania testu równowagi, warto zapoznać się z nagraniem ze szkolenia dostępnym w LEX Ochrona Danych Osobowych: Test równowagi (test nadrzędności interesów) – jak go wykonywać i dokumentować?
Szkolenie zostało poprowadzone przez dra Pawła Litwińskiego, adwokata i partnera w Barta Litwiński Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów, a także członka Grupy Ekspertów Europejskiej Rady Ochrony Danych i autora licznych publikacji, w tym komentarza do RODO.
Przykładowe wzory testów nadrzędności interesów znajdziesz w LEX Ochrona Danych Osobowych.
.jpg)
.jpg)