Fundacja rodzinna - zasady opodatkowania
Od 22 maja 2023 r. możliwe jest tworzenie fundacji rodzinnych. Celem działania fundacji rodzinnej jest gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Oferując szereg korzyści podatkowych fundacja rodzinna stała się atrakcyjnym narzędziem zarządzania majątkiem.
Z dniem 22 maja 2023 r. weszła w życie ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej, regulująca organizację i funkcjonowanie fundacji rodzinnej. Celem działania fundacji rodzinnej jest gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Prace nad ustawą o fundacji rodzinnej trwały kilka lat i stanowi ona odpowiedź na postulaty firm rodzinnych, które mierzą się lub będą mierzyć w niedalekiej przyszłości z koniecznością przekazania przedsiębiorstwa następcom prawnym. Intencją ustawodawcy przy tworzeniu regulacji dotyczących fundacji rodzinnych było przyznanie preferencji podatkowych fundacjom rodzinnym, co miało na celu skłonienie biznesu rodzinnego do ich zakładania oraz kontynuowania tradycji rodzinnych, zamiast sprzedawania spółek, których wartość była generowana niekiedy przez kilkadziesiąt lat. Oferując szereg korzyści podatkowych fundacja rodzinna stała się atrakcyjnym narzędziem zarządzania majątkiem.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej - CIT
Fundacja rodzinna jako osoba prawna jest podatnikiem CIT, jednak korzysta z podmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych, co wynika z brzmienia art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. Należy jednak zwrócić uwagę, że zwolnienie z CIT nie jest całkowite i nie dotyczy wszystkich zdarzeń podatkowo istotnych z perspektywy fundacji rodzinnej. Zwolnienie podmiotowe z CIT nie ma bowiem zastosowania do podatku od przychodów z budynków. Jednakże do momentu, gdy fundacja rodzinna nie będzie wypłacać żadnych świadczeń na rzecz beneficjentów, nie będzie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. Również wypłata dywidend ze spółek, których fundacja rodzinna będzie posiadać udziały nie spowoduje powstania po jej stronie opodatkowania. Dopiero w związku z wypłatą świadczeń na rzecz beneficjentów lub jej likwidacji, powstanie opodatkowanie stawką CIT w wysokości 15%.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej - PIT
Co do zasady świadczenia uzyskiwane przez beneficjentów fundacji będą podlegały podatkowi dochodowemu od osób fizycznych w wysokości 15% podstawy opodatkowania. Z uwagi na potrzebę zapewnienia realizacji celów ustawowych wprowadzono jednak mechanizm pozwalający na zwolnienie otrzymanych przysporzeń z opodatkowania w PIT w niektórych wypadkach. Beneficjenci zaliczani do tzw. zerowej grupy podatkowej wobec fundatora będą zwolnieni od podatku PIT z tytułu otrzymanych świadczeń albo mienia pozostawionego im do dyspozycji po rozwiązaniu fundacji rodzinnej. Osobami zaliczanymi do tzw. zerowej grupy podatkowej są:
- małżonek,
- zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki, itd.
- wstępni – rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.
- pasierbowie,
- rodzeństwo,
- ojczym,
Ponadto, beneficjenci fundacji rodzinnej z pierwszej i drugiej grupy podatkowej wobec fundatora będą płacili niższy PIT w wysokości 10% zamiast 15% od świadczeń otrzymywanych z fundacji rodzinnej.
Dozwolona działalność fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w określonym przez ustawę o fundacji rodzinnej zakresie. Zgodnie z art. 5 tej ustawy fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w zakresie:
- zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
- najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
- przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
- nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
- udzielania pożyczek:
- spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
- spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
- beneficjentom;
- obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
- produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
- gospodarki leśnej.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację rodzinną w dozwolonym przez ustawę zakresie będzie wiązać się z brakiem opodatkowania. Natomiast wyjście poza ustawowe ramy zakresu działalności będzie wiązać się z sankcyjnym opodatkowaniem podatkiem CIT w wysokości 25%.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe fundacji rodzinnej
Wprowadzenie fundacji rodzinnej jako podmiotu, który może podlegać opodatkowaniu wymusiło zmiany przepisów ogólnych dotyczących odpowiedzialności za ewentualne zobowiązania podatkowe. Zgodnie z brzmieniem art. 116a § 1 Ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe innych osób prawnych niż wymienione w art. 116 i fundacji rodzinnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi podmiotami. Przepis art. 116 stosuje się odpowiednio.
