Ogólne bezpieczeństwo produktów: unijne i polskie prawo nareszcie w komplecie

Od 13 grudnia 2024 r. rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów (GPSR) nakłada na producentów i inne podmioty w Polsce, liczne obowiązki. Nie określa ono jednak sposobu sprawowania nadzoru w tym zakresie, pozostawiając tę kwestię prawu krajowemu. Długo wyczekiwana polska ustawa jest już na szczęście gotowa.

1. Podmioty, których dotyczy rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów

Rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów odnosi się nie tylko do producentów. Dotyczy także:

• upoważnionych przedstawicieli,
• importerów,
• dystrybutorów oraz
• sprzedawców internetowych (jako sprzedawców na odległość) produktów,

czyli, jak to ujmują unijne przepisy - "przedsiębiorstw uczestniczących w [całym] łańcuchu dostaw i dystrybucji produktów", a także

• dostawców internetowych platform handlowych.

Aby określić dokładny zakres podmiotowy regulacji, konieczne jest jednak uzupełnienie listy wyżej wymienionych podmiotów o wskazanie produktów, których dotyczy regulacja.

2. Jakich produktów dotyczy rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów?

Samo rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów ujmuje to dość enigmatycznie - nowe przepisy mają dotyczyć wszystkich produktów, oprócz tych, które są regulowane odrębnie. Żeby móc określić zakres przedmiotowy rozporządzenia bardziej konkretnie, należy odwołać się do zawartej w nim definicji "produktu", obejmującą, takie przedmioty, które są przeznaczone dla konsumentów lub którego konsumenci mogliby używać w dających się racjonalnie przewidzieć warunkach, nawet jeżeli nie są one dla nich przeznaczone. Tytułem przykładu można wymienić: sprzęt elektroniczny, zabawki, kosmetyki, rowery, obuwie, czy meble. Wyłączone z zakresu stosowania rozporządzenia są natomiast m.in.: produkty lecznicze, żywność i pasze, żywe rośliny i zwierzęta, czy środki ochrony roślin.

3. Obowiązki podmiotów gospodarczych

Rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów nakłada na podmioty uczestniczące w łańcuchu dystrybucji różne obowiązki dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, proporcjonalne do pełnionej przez te podmioty roli w łańcuchu dostaw. Największe obowiązki w tym zakresie spoczywają na producentach i to na nich w tym tekście zostanie skupiona uwaga.

Obowiązki producentów polegają m.in. na:

• przeprowadzeniu analizy ryzyka i przygotowaniu dokumentacji technicznej produktu;
• zapewnieniu identyfikowalności produktu poprzez opatrzenie produktu, jego opakowania albo załączonej do niego dokumentacji elementem umożliwiającym ich identyfikację, np. numerem typu, partii lub serii; konieczne jest także podanie przez producenta jego nazwy i adresu, który stanowić będzie punkt kontaktowy dla konsumentów;
• podawaniu do wiadomości publicznej kanałów komunikacji (np. numeru telefonu, adresu poczty elektronicznej lub wyodrębnieniu części ich strony internetowej pozwalającemu na składanie skarg konsumenckich (informowanie producentów o wypadkach lub problemach związanych z bezpieczeństwem, których doświadczyli z danym produktem), i zapewnieniu w tym zakresie dostępności także osobom z niepełnosprawnościami; otrzymane skargi muszą być przez producenta analizowane i rejestrowane;
• podjęciu środków naprawczych w przypadku, gdy producent ma wątpliwości co do bezpieczeństwa produktu (np. wycofaniu produktu z obrotu), a także poinformowaniu o tym incydencie konsumentów oraz organów nadzoru rynku państw członkowskich, w których produkt został udostępniony na rynku (za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway) i innych podmiotów gospodarczych w łańcuchu dystrybucji.

4. Implementacja unijnej regulacji w polskim prawie

Długo oczekiwana polska ustawa implementująca unijne rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów została uchwalona 7 listopada 2025 r. (na dzień 4 grudnia 2025 r. nie została jeszcze podpisana przez Prezydenta RP). Ustawa o nadzorze nad ogólnym bezpieczeństwem produktów, bo tak nazywa się ów akt, określa zasady i tryb sprawowania tego nadzoru w celu zapewnienia bezpieczeństwa produktów wprowadzanych do obrotu lub udostępnianych na rynku. Ustawa ta określa:

• kompetencje organów nadzoru rynku (są nimi: Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej),
• zasady prowadzenia kontroli bezpieczeństwa produktów, w tym kontroli sprzedaży na odległość wraz z wykorzystaniem zakupu bez ujawniania tożsamości organu,
• zasady prowadzenia postępowań administracyjnych w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów,
• zasady prowadzenia postępowań wobec dostawców internetowych platform handlowych oraz dostawców usług społeczeństwa informacyjnego
• zasady prowadzenia postępowań w odniesieniu do produktów zgłoszonych do procedury celnej dopuszczenia do obrotu oraz
• kary pieniężne (maksymalna ich wysokość wyniesie 1 mln zł).

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, uchylając jednocześnie ustawę z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów.

5. O rozporządzeniu o ogólnym bezpieczeństwie produktów w LEX-ie

O rozporządzeniu o ogólnym bezpieczeństwie produktów można przeczytać wiele w LEX Prawo Europejskie w różnych eksperckich publikacjach. Są nimi wymienione w kolejności ich ukazywania się w programie następujące komentarze praktyczne:

• Nowe przepisy o ogólnym bezpieczeństwie produktów 
• Obowiązki poszczególnych podmiotów w łańcuchu dostaw w związku z rozporządzeniem GPSR 
• Ocena bezpieczeństwa produktu w rozporządzeniu GPSR
• Nowe standardy bezpieczeństwa w rozporządzeniu GPSR

Wymienione publikacje zawierają rozwinięcia poruszonych w artykule wątków oraz analizują nieujęte w nim zagadnienia.

Rafał Bujalski | Senior Product Manager LEX Prawo Europejskie

Czytaj więcej w LEX Prawo Europejskie

Tagi:
• LEX Prawo Europejskie