Prawidłowe obliczenie kosztów procesu - najważniejsze zasady wynikające z orzecznictwa
Zasadą ogólną w zakresie kosztów postępowania sądowego jest obowiązek ich poniesienia przez stronę przegrywającą. W praktyce jednak ustalenie ich wysokości może być trudne, zwłaszcza w nietypowych sytuacjach, takich jak cofnięcie pozwu czy sprzeczność interesów uczestników. W takich przypadkach kluczowe znaczenie ma nie tylko znajomość przepisów, lecz także aktualne orzecznictwo.
To właśnie kierunki interpretacyjne prezentowane przez sądy decydują o praktycznym sposobie rozliczania kosztów procesowych.
Natomiast, gdy wykładnia przepisów dokonana przez sądy jest rozbieżna, szczególnego znaczenia nabierają tzw. linie orzecznicze, czyli uporządkowane zestawienia stanowisk sądów, opracowane przez ekspertów. Stanowią one źródło wiedzy dla praktyków prawa, umożliwiając szybkie odnalezienie dominujących interpretacji oraz identyfikację obszarów spornych.
W systemie LEX Kompas Orzeczniczy 2.0 dostępnych jest ponad 120 linii orzeczniczych dotyczących obliczania kosztów procesu. Narzędzie to:
|
Obliczanie kosztów procesu w przypadku cofnięcia pozwu lub środka zaskarżenia
W przypadku przegranej sprawy w sądzie, rozstrzygnięcie dot. zwrotu kosztów procesowych jest oczywiste - strona przegrywająca musi zwrócić stronie wygrywającej koszty sądowe i zastępstwa procesowego na jej żądanie. Co jednak, gdy żadna ze stron nie jest ani wygraną, ani przegraną? Taka sytuacja ma miejsce podczas cofnięcia pozwu lub środka zaskarżenia.
Zgodnie z linią orzeczniczą dostępną w LKO 2.0: Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w przypadku cofnięcia pozwu lub środka zaskarżenia w orzecznictwie dostrzec można dwa dominujące poglądy:
Pogląd nr 1: Powód cofający pozew lub strona cofająca środek zaskarżenia jest formalnie przegrywającym proces, który powinien zwrócić koszty procesu przeciwnikowi na jego żądanie.
Pogląd nr 2: Jeżeli cofnięcie pozwu lub apelacji przez powoda następuje z powodu spełnienia przez pozwanego roszczenia objętego pozwem, to za stronę przegrywającą proces powinien być uznany pozwany.
Dzięki linii orzeczniczej dowiesz się:
- Który ze wskazanych poglądów przeważa w orzecznictwie sądów?
- Jaka argumentacja przemawia za każdym z poglądów?
- Kiedy można odstąpić od obciążenia kosztami procesu?
Obliczanie kosztów procesu a sprzeczności interesów stron
W postępowaniach nieprocesowych uczestnicy nie występują przeciwko sobie, tak jak w klasycznych postępowaniach procesowych. Z tego powodu zasadą jest, że każdy z nich ponosi koszty postępowania we własnym zakresie. Jednak od tej reguły istnieją wyjątki.
Jednym z nich jest sytuacja, gdy między uczestnikami występuje sprzeczność interesów, czyli gdy korzystne dla jednego rozstrzygnięcie siłą rzeczy oznacza niekorzyść dla drugiego. W takich przypadkach sąd może orzec o zwrocie kosztów przez tylko jedną stronę na rzecz drugiej.
W orzecznictwie pojawiły się jednak różne interpretacje tego, kiedy faktycznie dochodzi do sprzeczności interesów i czy taka sprzeczność może być podstawą do zmiany zasad rozliczania kosztów.
Zgodnie z linią orzeczniczą dostępną w LKO 2.0: Sprzeczność interesów uczestników jako przesłanka rozstrzygnięcia o zwrocie kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika w postępowaniu nieprocesowym, w orzecznictwie ukształtowały się dwa poglądy:
Pogląd nr 1: Sprzeczność interesów uczestników postępowania nieprocesowego zachodzi w przypadku, w którym rozstrzygnięcie korzystne dla jednego z nich będzie ze swej istoty niekorzystne dla pozostałych.
Wówczas sąd może odstąpić od ogólnej reguły rozstrzygania, że koszty postępowania ponosi każdy uczestnik we własnym zakresie i orzec o obciążeniu jednego z uczestników.
Pogląd nr 2: Nie ma sprzeczności interesów uczestników postępowań nieprocesowych - ich wynik ma istotne znaczenie dla każdego z nich nawet jeżeli określone rozstrzygnięcia są przez nich postulowane jako korzystne z ich subiektywnego punktu widzenia, a inne oceniają jako niezgodne ze swymi interesami.
Dzięki linii orzeczniczej dowiesz się:
- Czy w postępowaniu nieprocesowym może wystąpić sprzeczność interesów?
- Który pogląd przeważa w sprawie?
- Czy w kwestii oceniania sprzeczności interesów ważniejszy jest obiektywny czy subiektywny punkt widzenia?
Jaka jest dopuszczalna forma przedstawienia spisu kosztów procesu?
Gdy strona jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, to roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeśli najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złoży on sądowi spisu kosztów albo nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych.
W orzecznictwie ujawniły się rozbieżności wobec formy, w jakiej spis kosztów ma zostać sądowi przedstawiony.
Zgodnie z linią orzeczniczą dostępną w LKO 2.0: Właściwa forma spisu kosztów przedstawianych sądowi przez pełnomocnika wraz z wnioskiem o ich zasądzenie, w orzecznictwie można dostrzec dwa dominujące poglądy:
Pogląd nr 1: Spis kosztów może mieć formę zarówno pisemną, jak i ustną.
Pogląd nr 2: Spis kosztów powinien mieć formę pisemną.
Dzięki linii orzeczniczej dowiesz się:
- Który pogląd przeważa w orzecznictwie?
- Jakie są dopuszczalne formy roszczenia o zwrot kosztów?
- Kiedy wygasa roszczenie o zwrot kosztów?
Linie orzecznicze to uporządkowane zestawienia stanowisk sądów, które pokazują, jak w praktyce interpretowane są przepisy. Ułatwiają szybkie odnalezienie dominujących poglądów i zasad oraz rozpoznanie rozbieżności w orzecznictwie.
Dzięki LEX Kompas Orzeczniczy 2.0 znajdziesz w jednym miejscu aż ponad dwa i pół tysiąca linii orzeczniczych z różnorodnych dziedzin.
