Naruszenie praw autorskich w związku z wykorzystaniem treści wygenerowanych przez GenAI
Generatywna sztuczna inteligencja (GenAI) znajduje coraz szersze zastosowanie w tworzeniu treści – od tekstów i obrazów, aż po muzykę i materiały wideo – zarówno w celach komercyjnych, jak i niekomercyjnych. Choć zgodnie z prawem autorskim AI nie może być uznana za twórcę, sytuacja komplikuje się, gdy w procesie tworzenia wygenerowanej treści uczestniczy osoba trzecia. Czy w takim przypadku korzystanie przez nas z niniejszych treści może naruszać prawa tej osoby?
Czy treści wygenerowane przez AI są elementem domeny publicznej?
Powszechnie podnosi się, że, treści GenAI generowane bez twórczego udziału człowieka stanowią element domeny publicznej. Oznacza to, że zasadniczo każdy może z nich korzystać w dowolnym celu. Ta generalna konkluzja prowadzić może do mylnego przekonania, że korzystanie z treści wygenerowanych z wykorzystaniem GenAI z zasady nie wiąże się dla korzystającego z ryzykiem naruszenia praw autorskich osób trzecich.
W praktyce jednak sytuacja wygląda inaczej: jeżeli treść została wygenerowana przez osobę trzecią z wykorzystaniem GenAI, a następnie wykorzystana przez innego użytkownika – może to rodzić odpowiedzialność prawną względem tej osoby trzeciej.
Kiedy korzystanie z treści GenAI wygenerowanych przez osoby trzecie może być uznane za naruszenie praw autorskich?
Korzystanie z treści GenAI powstałych w wyniku działania osób trzecich (choćby treści te zostały rozpowszechnione i oznaczone były jako sztucznie wygenerowane) może powodować po stronie korzystającego odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich.
Niniejsza odpowiedzialność prawna względem osoby trzeciej może wynikać z następujących powodów:
Korzystanie z treści współtworzonych przez GenAI i osobę trzecią
Odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich może powstać w sytuacji, gdy treść została wygenerowana przez GenAI przy udziale osoby trzeciej. Nawet minimalny, ale twórczy wkład użytkownika w proces tworzenia może skutkować powstaniem utworu chronionego prawem autorskim. W takim przypadku dalsze wykorzystywanie tej treści wymaga uzyskania zgody tej osoby jako współtwórcy.
Korzystanie z treści wytworzonych przez AI, które zawierają dane wejściowe podlegające ochronie autorskiej i zostały wprowadzone przez osobę trzecią
Systemy GenAI zazwyczaj tworzą nowe treści w oparciu o dane wejściowe dostarczone przez użytkownika. Stopień przetworzenia tych danych może być różny jednak, jeśli dane wejściowe podlegają ochronie autorskiej, a ich istotne elementy pozostają rozpoznawalne w wygenerowanym materiale, korzystanie z takiego rezultatu co do zasady wymaga uzyskania zgody twórcy wytworu przetworzonego.
Wykorzystanie treści wygenerowanych przez GenAI stworzonych w oparciu o dane szkoleniowe
Odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich może również wystąpić w przypadku korzystania z treści wygenerowanych przez GenAI, które zawierają elementy pochodzące z danych wykorzystanych podczas trenowania algorytmu. Jeżeli w efekcie działania systemu rozpoznawalne są chronione fragmenty tych utworów, korzystanie z takiej treści co do zasady wymaga uzyskania zgody od podmiotu uprawnionego.
| Praktyczne przykłady, które mogą stanowić naruszenia praw autorskich w związku z korzystaniem z treści wygenerowanych przez AI znajdziesz w publikacji: Korzystanie z treści GenAI a odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich dostępnej w LEX Prawo Sztucznej Inteligencji. |
Czy brak świadomości naruszenia praw autorskich wyłącza odpowiedzialność za korzystanie z treści wygenerowanych przez GenAI?
Odpowiedzialność za naruszenie autorskich praw majątkowych ma charakter niezależny od winy, co oznacza, że nie jest konieczne wykazanie umyślności działania naruszyciela. Wystarczające jest samo bezprawne korzystanie z chronionych elementów utworu bez zgody uprawnionego podmiotu. Brak świadomości naruszenia nie zwalnia z odpowiedzialności, nawet jeśli użytkownik działał w dobrej wierze i z należytą starannością.
W przypadku treści generowanych przez systemy sztucznej inteligencji, użytkownicy często nie mają możliwości zweryfikowania, czy dane materiały nie zawierają fragmentów chronionych prawem autorskim. Dotyczy to zarówno wkładu twórczego innych użytkowników, jak i potencjalnych zapożyczeń z danych treningowych. Brak przejrzystości co do źródeł danych wykorzystywanych przez modele AI dodatkowo utrudnia ocenę legalności wykorzystania wygenerowanych treści. Mimo tych trudności, odpowiedzialność cywilna za naruszenie praw autorskich pozostaje po stronie korzystającego. Nie istnieje bowiem domniemanie niewinności w zakresie naruszeń o charakterze obiektywnym. W konsekwencji, nawet nieumyślne wykorzystanie chronionych treści może skutkować obowiązkiem naprawienia szkody. Użytkownicy powinni zatem zachować szczególną ostrożność przy komercyjnym lub publicznym wykorzystywaniu treści pochodzących z narzędzi GenAI.
Wykorzystanie treści generowanych przez AI nie zwalnia z obowiązku respektowania praw autorskich – przeciwnie, wymaga większej ostrożności i świadomości prawnej. Kluczowe staje się nie tylko unikanie treści o niejasnym pochodzeniu, ale także świadomy wybór narzędzi, które oferują realne mechanizmy ochrony użytkownika.
W odpowiedzi na te potrzeby powstał moduł LEX Prawo Sztucznej Inteligencji – produkt wspierający rozwiązywanie problemów prawnych związanych z wykorzystywaniem AI. Szczegóły dotyczące nowego modułu znajdują się TUTAJ.
