Standardy dostępności budynków, czyli jak likwidować bariery architektoniczne
Osoby z niepełnosprawnością, seniorzy, czy rodzice z małymi dziećmi, często podczas korzystania z budynków doświadczają trudności wynikających z barier architektonicznych. Standardy dostępności budynków w Polsce mają na celu sprawić, żeby obiekty były łatwo dostępne i użyteczne dla wszystkich. Standardy obejmują m.in. eliminację barier architektonicznych, zapewnienie odpowiednich przestrzeni komunikacyjnych oraz dostęp do toalet i innych udogodnień.
Podstawowe pojęcia ustawowe
Zgodnie z ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U. z 2024 r. poz. 1411), przez barierę rozumieć należy przeszkodę lub ograniczenie architektoniczne, cyfrowe lub informacyjno-komunikacyjne, które uniemożliwia lub utrudnia osobom ze szczególnymi potrzebami udział w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami. Z kolei pod pojęciem dostępność mieści się:
- dostępność architektoniczna,
- cyfrowa
- oraz informacyjno-komunikacyjna.
Według ustawy osoba ze szczególnymi potrzebami to osoba, która ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.
Co powinno uwzględniać uniwersalne projektowanie?
Zasada uniwersalnego projektowania została wprowadzona przez artykuł 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych z Nowego Jorku z 2006 r. Zasada ta oznacza projektowanie produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, aby były użyteczne dla wszystkich, w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania. Zgodnie z powyższym założeniem uniwersalne projektowanie opiera się na takich zasadach jak: użyteczność dla różnych odbiorców, elastyczność użytkowania, intuicyjność użytkowania, czytelna informacja, tolerancja na błędy, wygoda, odpowiednia przestrzeń oraz percepcja równości, które mają zapewnić dostępność produktów i usług. Zasada dostępności budynków i usług dla osób ze szczególnymi potrzebami określona w ustawie o zapewnieniu dostępności wywodzi się zatem z zasad uniwersalnego projektowania.
Jaki jest zakres minimalnych wymagań służących zapewnieniu dostępności architektonicznej?
Minimalne wymagania dostępności w zakresie architektonicznym obejmują
- wolne od barier przestrzenie komunikacyjne,
- urządzenia umożliwiające dostęp do pomieszczeń,
- informacje wizualne i dotykowe,
- wstęp z psem asystującym oraz
- ewakuację osób ze szczególnymi potrzebami.
W sytuacjach, gdy zapewnienie dostępności jest niemożliwe z przyczyn technicznych lub prawnych, podmiot publiczny musi zapewnić dostęp alternatywny, np. poprzez wsparcie osoby trzeciej lub techniczne środki wspomagające komunikację. Dodatkowo przepisy techniczne (takie jak rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie) określają wymagania dotyczące m.in. miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych, dostępności furtki, dojazdu i dostępu do kondygnacji, pochylni, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych oraz pomieszczeń do przewijania osób ze szczególnymi potrzebami. Obowiązek zapewnienia dostępności spoczywa na jednostkach sektora finansów publicznych, państwowych jednostkach organizacyjnych, innych osobach prawnych finansowanych lub nadzorowanych przez państwo oraz związkach tych podmiotów. Zapewnienie dostępności obejmuje uniwersalne projektowanie, racjonalne usprawnienia oraz działania zapobiegające powstawaniu barier.
Procedura zgłaszania braków dostępności
Każdy może poinformować podmiot publiczny o braku dostępności, składając wniosek zawierający dane kontaktowe, opis bariery oraz preferowany sposób zapewnienia dostępności. Podmiot ma obowiązek udzielić odpowiedzi w terminie do 14 dni, a w wyjątkowych sytuacjach do 2 miesięcy. W przypadku niewywiązania się z obowiązku zapewnienia dostępności, można złożyć skargę do Prezesa Zarządu PFRON, który może wydać decyzję nakazującą usunięcie uchybień. Niezrealizowanie decyzji skutkuje możliwością nałożenia grzywny, której środki trafiają na Fundusz Dostępności.
Więcej na ten temat znajdziesz w komentarzu: Standardy dostępności budynków
.jpg)
.jpg)
