Estoński CIT zyskuje na popularności
Wprowadzone w życie 1.01.2021 r. przepisy o estońskim CIT zostały gruntownie zmienione już po roku ich obowiązywania. Ta istotna liberalizacja od 1.01.2022 r. znacznie wzmogła zainteresowanie tą formą opodatkowania. W efekcie na estoński CIT w 2022 r. już zdecydowało się ponad 14 razy więcej firm niż w całym 2021 r.
Cieszący się coraz większą popularnością CIT estoński (ryczałt od dochodów spółek) nadal rodzi wiele wątpliwości co do szczegółowych reguł jego stosowania. Podstawową jego zaletą jest poziom opodatkowania, który jest niższy niż w klasycznym CIT i wynosi 10% dla spółek rozpoczynających działalność oraz tych, które są małymi podatnikami, a dla pozostałych 20%.
Od 2022 r. ryczałt stał się dostępny dla szerszego grona spółek – już nie tylko kapitałowych, ale także komandytowych i komandytowo-akcyjnych. Ponadto zlikwidowano limit przychodów 100 mln zł i usunięto 5% domiar, który był nakładany na spółkę w razie przekroczenia tego pułapu przychodów.
Rozwiązania tej alternatywnej formy opodatkowania omawiamy w postaci procedur podatkowych, a wszystkie dokumenty znajdziesz w analizie Estoński CIT.
Kto może skorzystać z opodatkowania ryczałtem?
Wyboru opodatkowania estońskim CIT mogą dokonać spółki z o.o., spółki akcyjne, proste spółki akcyjne, spółki komandytowe i spółki komandytowo-akcyjne. Takiej możliwości nie mają spółki jawne będące podatnikami CIT. Procedura Warunki podmiotowe opodatkowania estońskim CIT ma na celu zaprezentowanie warunków podmiotowych odnoszących się do podatnika, który chciałby być opodatkowany w formie ryczałtu.
Dodatkowe wymogi
U podatników korzystających z tej formy opodatkowania może powstawać siedem rodzajów dochodów – szczegółowo prezentuje je procedura Dochód stanowiący przedmiot opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek.
Jeden z ww. rodzajów dochodu podlegającego opodatkowaniu ryczałtem powstaje, jeżeli u podatnika wystąpiły ukryte zyski. Czy u podatnika korzystającego z estońskiego CIT powstał dochód z ukrytych zysków pozwala ustalić procedura Ukryte zyski.
Podatnik opodatkowany w formie estońskiego CIT inaczej rozlicza koszty uzyskania przychodów ze zbycia składnika majątku, który został nabyty w okresie opodatkowania estońskim CIT i w przypadku którego cenę nabycia lub koszt wytworzenia, zgodnie z przepisami o rachunkowości, podatnik zaliczał do kosztów. Procedura Koszty uzyskania przychodów ze zbycia składnika majątku po okresie opodatkowania estońskim CIT przedstawia zasady rozliczania w kosztach uzyskania przychodów kosztów z tytułu zbycia składnika majątku, który został zbyty po okresie opodatkowania ryczałtem, zaś został nabyty w czasie opodatkowania w tej formie.
Okres opodatkowania w formie ryczałtu
Wybierając opodatkowanie estońskim CIT, należy złożyć zawiadomienie o wyborze opodatkowania w tej formie do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym ma być opodatkowany ryczałtem. Opodatkowanie w tej formie obejmuje okres bezpośrednio po sobie następujących czterech lat podatkowych wskazany przez podatnika w zawiadomieniu. Procedura Okres opodatkowania estońskim CIT ma na celu przedstawienie zasad rządzących wyborem okresów opodatkowania ryczałtem.
Stawka ryczałtu i terminy zapłaty
Ryczałt wynosi 10% lub 20% podstawy opodatkowania. Ryczałt w wysokości 10% opłacają podatnicy będący małymi podatnikami oraz podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, a ryczałt w wysokości 20% – pozostali podatnicy. Wysokość ryczałtu oraz warunki zastosowania poszczególnych stawek omawia procedura Wysokość ryczałtu od dochodów spółek .
Terminy zapłaty ryczałtu są różne, w zależności od tego, jaki rodzaj dochodu zostanie uwzględniony w podstawie opodatkowania ryczałtem. Płatność ryczałtu powinna być dokonywana w jednym z pięciu terminów płatności. Terminy te pozwala ustalić procedura Termin zapłaty ryczałtu od dochodów spółek.
Podstawa opodatkowania ryczałtem
Z nowych przepisów wynika pięć rodzajów podstaw opodatkowania, wyodrębnionych w oparciu o rodzaj dochodu podlegającego opodatkowaniu ryczałem. Przedstawia je procedura Podstawa opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.
Podatnik, który wybrał opodatkowanie estońskim CIT, ustala podstawę opodatkowania w szczególny sposób. Nie ma m.in. możliwości uwzględniania strat podatkowych z lat ubiegłych (gdy był opodatkowany na zasadach ogólnych). Procedura Rozliczenie straty u podatnika wybierającego opodatkowanie estońskim CIT ma za zadanie przedstawienie zasad rozliczania straty podatkowej u podatnika, który wybrał opodatkowanie estońskim CIT.
Utrata prawa do opodatkowania w formie ryczałtu
W stosunku do podatnika opodatkowanego estońskim CIT w czasie opodatkowania w tej formie mogą mieć miejsce zdarzenia skutkujące utratą prawa do opodatkowania w tej formie. Ich skutek czasowy jest różny.
Opodatkowanie estońskim CIT co do zasady trwa cztery bezpośrednio po sobie następujące lata podatkowe i co do zasady odnawia się automatycznie na kolejny okres 4-letni, chyba że podatnik złoży informację o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem w deklaracji, składanej za ostatni rok podatkowy, w którym podatnik był opodatkowany ryczałtem. Procedura Utrata prawa do opodatkowania estońskim CIT ma za zadanie przedstawić przypadki, w których następuje utrata prawa do opodatkowania estońskim CIT, z jednoczesnym wskazaniem momentu tego skutku.
Po utracie (także na skutek rezygnacji) prawa do opodatkowania w formie estońskiego CIT ponowny wybór tej formy opodatkowania jest możliwy dopiero po upływie pewnego okresu. Upływ czasu określonego w przepisach – licząc od końca roku kalendarzowego, w którym podatnik utracił prawo do opodatkowania w tej formie – umożliwia podatnikowi ponowny wybór opodatkowania w formie ryczałtu. Procedura Ponowny wybór estońskiego CIT po wcześniejszej utracie prawa do opodatkowania w tej formie ma na celu zaprezentowanie warunków, które muszą być spełnione, aby zainteresowany podatnik mógł ponownie wybrać opodatkowanie estońskim CIT po wcześniejszej utracie prawa do opodatkowania w tej formie.
Pozostałe regulacje
Spółka opodatkowana estońskim CIT ma pewne obowiązki wobec swoich udziałowców (akcjonariuszy, wspólników). Przede wszystkim powinny być składane informacje przez takich udziałowców (akcjonariuszy, wspólników), którzy posiadają w innych podmiotach bezpośrednio lub pośrednio, co najmniej 5% udziałów w kapitale, ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub instytucji wspólnego inwestowania lub innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Oświadczenie to nie obejmuje podmiotów, z którymi podatnik nie dokonuje transakcji w jakiejkolwiek formie, w tym z udziałem podmiotów pośredniczących. Udziałowcy (akcjonariusze, wspólnicy) powinni złożyć informacje w terminie do końca pierwszego miesiąca każdego roku podatkowego, w którym podatnik jest opodatkowany estońskim CIT, a w przypadku zmiany stanu faktycznego – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych zmian. Procedura Złożenie oświadczenia przez udziałowców spółki opodatkowanej estońskim CIT ma na celu zaprezentowanie reguł odnoszących się do obowiązku złożenia oświadczenia przez udziałowców (akcjonariuszy, wspólników) spółki opodatkowanej estońskim CIT.
Zakończenie okresu opodatkowania estońskim CIT oznacza powrót do ogólnych zasad opodatkowania, w tym m.in. do rozliczania kosztów uzyskania przychodów. Istotnymi kosztami uzyskania przychodów są odpisy amortyzacyjne. Ponieważ w okresie opodatkowania ryczałtem podatnicy ustalają podstawę opodatkowania zgodnie z przepisami o rachunkowości, to po zakończeniu okresu opodatkowania w tej formie konieczne są szczególne regulacje dotyczące odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, czy też wartości niematerialnych i prawnych używanych w okresie opodatkowania ryczałtem. Zastrzeżenia budzą obecnie wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Wątpliwości w tym zakresie nie będzie od 1.01.2023 r. W ustawie zostanie wówczas wprost zapisane, że wydatkami związanymi z działalnością gospodarczą jest tylko połowa wydatków i odpisów amortyzacyjnych związanych z używaniem firmowych samochodów osobowych do celów mieszanych. Procedura Amortyzacja po zakończeniu okresu opodatkowania estońskim CIT prezentuje zasady dokonywania (kontynuowania) amortyzacji środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych po zakończeniu okresu opodatkowania estońskim CIT.
Iwona Kaczorowska
redaktor naczelna "Przeglądu Podatkowego"
product manager Procedury Biznes